«O μικρός μας κάνει ό,τι θέλει!», «Δεν ακούει τίποτα και κανένα!», «Σ’ αυτό το σπίτι δε μπορεί κανείς να ηρεμήσει ούτε ένα λεπτό!» Φράσεις λίγο έως πολύ…γνώριμες στους περισσότερους!
Το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι μια συναρπαστική εμπειρία, αλλά πολλές φορές μας φέρνει αντιμέτωπους με εντάσεις, ανησυχίες και προβληματισμούς όσον αφορά στο ευαίσθητο θέμα της οριοθέτησης.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νηπιακής ηλικίας.
Νηπιακή (ή πρώτη παιδική) Ηλικία χαρακτηρίζεται η περίοδος από τα 2,5 ως τα 6 έτη κατά την οποία τα παιδιά χάνουν τα μωρουδίστικα χαρακτηριστικά τους, ψηλώνουν, λεπταίνουν και μοιάζουν να κινούνται στον κόσμο με μεγαλύτερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση από ότι λίγους μήνες νωρίτερα. Τα παιδιά νηπιακής ηλικίας βρίσκονται σε ένα ξεχωριστό στάδιο ανάπτυξης που χαρακτηρίζεται από διάφορα αλληλένδετα στοιχεία: τελειοποίηση του βαδίσματος, ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας (συντονισμός των λεπτών κινήσεων των χεριών), έλεγχος σφιγκτήρων, ανάπτυξη του λόγου.
Μόλις αρχίζουν να κατακτούν την ικανότητα γλωσσικής έκφρασης, όσο περιορισμένη κι αν είναι αυτή αρχικά, βιώνουν τον κόσμο με έναν εντελώς καινούριο τρόπο. Μπορούν πλέον να καταλαβαίνουν πολλά από τα λόγια των μεγάλων, να ρωτούν, να εξηγούν τις σκέψεις και τις επιθυμίες τους. Κατά συνέπεια, και παράλληλα με την ικανότητα κατηγοριοποίησης που επίσης αναπτύσσεται, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα κριτήρια των ενηλίκων περί «καλού και κακού», «σωστού και λάθους».
Επίσης, κάνουν σχέδια και εμπλέκονται σε δραστηριότητες, έχοντας την ικανότητα να κρίνουν τη συμπεριφορά τους με βάση τα παραπάνω κριτήρια και να την προσαρμόσουν σε αυτά. Βέβαια, η βιολογική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών τους επιτρέπει να έχουν σιγά-σιγά δική τους άποψη, να επιμένουν, να είναι πολύ πιο διεκδικητικά και αποφασισμένα πολλές φορές να μην αφήσουν τα σχέδια και τις επιθυμίες τους να ματαιωθούν από την παρέμβαση των ενηλίκων.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά παρέχουν τη βάση για μια αίσθηση συνεχώς αυξανόμενης αυτονομίας του παιδιού, γεγονός που συχνά φέρνει τους γονείς αντιμέτωπους με νέες καταστάσεις και συναισθήματα, αλλά και πολλούς προβληματισμούς σχετικά με την οριοθέτηση της συμπεριφοράς των παιδιών τους.
Σημασία της οριοθέτησης για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Tι σημαίνει Οριοθέτηση; Τα παιδιά, από τη νηπιακή ηλικία ακόμα χρειάζεται να μάθουν να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους και να τηρούν ορισμένους κανόνες, ώστε να προστατεύουν τον εαυτό τους, αλλά και να μπορούν να συμβιώνουν με άλλους ανθρώπους.
Συχνά οι γονείς που αναρωτιούνται με ποιον τρόπο πρέπει να χειριστούν το ζήτημα αυτό, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ενοχοποιούνται όταν φτάνουν στο σημείο να απαγορεύσουν κάτι στα παιδιά τους.
Ένα παιδί χωρίς όρια μπερδεύεται, αποσυντονίζεται, νιώθει φόβο και ανασφάλεια. Η αυταρχικότητα, από την άλλη πλευρά το εμποδίζει να εκφράσει τα συναισθήματά του και να αναπτυχθεί ψυχικά. Η οριοθέτηση παρέχει στο παιδί ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορέσει να αναπτύξει το δυναμικό του. Νιώθει ότι ο κόσμος του είναι στέρεος και ασφαλής. Αντιλαμβάνεται ότι οι γονείς και οι άνθρωποι που το φροντίζουν είναι ικανοί να το προστατεύσουν, να αναλάβουν την ευθύνη για τη ζωή του, να το εμπεριέξουν. Να αντέξουν, δηλαδή, το κλάμα, τη γκρίνια, την επιθετικότητά του και να τα νοηματοδοτήσουν. Να κρατήσουν το παιδί ψυχικά, καθησυχάζοντας τους φόβους, τα άγχη και τις ανησυχίες του.
Το παιδί μεγαλώνει, αναπτύσσεται ψυχικά και συναισθηματικά και μέσα από τη ματαίωση. Σημαντικό είναι να ξέρει ότι δεν μπορεί να έχει τα πάντα και πως η συμπεριφορά του έχει συνέπειες για το ίδιο και τους άλλους.
Τα όρια χρειάζεται να υπάρχουν ακόμα και αν δεν τηρούνται. Χρειάζεται να υπάρχουν στο παιδί όρια εξωτερικά, προκειμένου να μπορέσει μεγαλώνοντας να αναπτύξει και εσωτερικά όρια, να είναι δηλαδή σε θέση να ελέγχει τον εαυτό του και τις παρορμήσεις του και να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του. Ο έλεγχος των παρορμήσεων και η ανάπτυξη της ηθικής συνείδησης αποτελούν σημαντικότατα αναπτυξιακά επιτεύγματα και βασικά κομμάτια της ψυχικής οργάνωσης του παιδιού.
Κάτια Λαζάρου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας/Προσωποκεντρική Θεραπεύτρια (PgD) – katialazarou@yahoo.gr
Για το Parentshelp.gr
