Η συμμετοχή των γονιών στην εκπαίδευση του παιδιού είναι ένα θέμα που κατά καιρούς έχει προσελκύσει έντονα το επιστημονικό ενδιαφέρον, έχει προκαλέσει πολλά ερωτήματα και αντικρουόμενες απόψεις. Όταν οι γονείς πληροφορούνται ότι πρέπει να εμπλέκονται περισσότερο στα θέματα του σχολείου, εύλογα αναρωτιούνται το πόσο και το πώς. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, αυτό που παρατηρείται τις περισσότερες φορές είναι ελλιπής συμμετοχή, ή υπερβολική συμμετοχή των γονιών στη μαθησιακή διαδικασία.
Επομένως, εύκολα μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπάρχει κάπου στη μέση αυτών των δύο, η σωστή ισορροπία. Πόσο εύκολο όμως είναι να καταλήξει κανείς σε αυτό το συμπέρασμα όταν οι μαθησιακές ανάγκες των παιδιών μπορεί να είναι τόσο μα τόσο διαφορετικές; Πόσο ασφαλές είναι το συμπέρασμα “Είσαι καλός γονιός, συμμετέχεις πολύ”, ή “Είσαι κακός γονιός, δεν συμμετέχεις αρκετά”;
Τι ακριβώς εννοούμε με τη “συμμετοχή”;
Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η συμμετοχή των γονιών έχει δυνατή και θετική επίδραση στην επίδοση των παιδιών στο σχολείο. Σε μία μεγάλη έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του New Hampshire και συμμετείχαν πάνω από 10.000 παιδιά, οι ερευνητές μελέτησαν το πόσο συχνά οι γονείς συζητούσαν με τα παιδιά για σχολικές δραστηριότητες, για το τι συζητήθηκε μέσα στην τάξη, για τα μαθήματα και το πρόγραμμα του σχολείου, καθώς και το κατά πόσο οι γονείς παρευρίσκονταν στις συναντήσεις του σχολείου και συμμετείχαν εθελοντικά σε εκδηλώσεις.
Αυτό που βρέθηκε είναι ότι η συμμετοχή των γονιών συνδεόταν σταθερά και θετικά με τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών.
Σε κάποιες περιπτώσεις όμως, οι γονείς συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία με έναν ιδιαίτερα πιεστικό τρόπο, με αποτέλεσμα η συμμετοχή τους να έχει περισσότερο ελεγκτική μορφή αντί της συνεργατικής διάθεσης και υποστήριξης που χρειάζονται τα παιδιά. Μπορεί για παράδειγμα να απαιτούν καλύτερους βαθμούς, αυστηρότερη μεταχείριση και περισσότερα καθήκοντα για το σπίτι. Αυτού του είδους η συμμετοχή μπορεί να φέρει ακριβώς το αντίθετα αποτελέσματα. Η υπερβολική πίεση των γονιών μπορεί να δημιουργήσει έντονο άγχος στο παιδί, φόβο για την αποτυχία και να επηρεάσει αρνητικά τη σχέση τους.
Παρόλο που οι έρευνες δείχνουν ότι η συμμετοχή των γονιών επιδρά θετικά στη σχολική επίδοση, αυτό που φαίνεται να μετράει περισσότερο σε αυτήν την επιρροή είναι η ποιότητα και η φύση της συμμετοχής των γονιών. Υπάρχει μεγάλη διαφορά όταν ο γονιός επικεντρώνεται σε αυτό που κάνει ή μαθαίνει το παιδί (στη διαδικασία της μάθησης), και όταν επικεντρώνεται στο πόσο καλά τα πηγαίνει το παιδί (στις επιδόσεις). Είναι διαφορετική η συμμετοχή του γονιού όταν προσπαθεί να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη δείχνοντας ενθουσιασμό για τη μάθηση, και διαφορετική η συμμετοχή του γονιού που επικεντρώνεται στο τι βαθμούς πήρε το παιδί πχ. “Γιατί πήρες μόνο πολύ καλά ή 8 ή 16;”.
Στην περίπτωση των καθηκόντων, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όσο πιο πολύ εμπλέκονταν οι γονείς στη διαδικασία, τόσο λιγότερο θετικά ήταν τα αποτελέσματα για τα παιδιά. Παρόλο που η συμμετοχή των γονιών φαίνεται να συνδέεται σταθερά με τη σχολική επίτευξη, η μόνη εντυπωσιακή εξαίρεση είναι όταν οι γονείς παρέχουν ιδιαίτερη βοήθεια με τα καθήκοντα. Η υπερβολική συμμετοχή των γονιών μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις όταν στερεί από τα παιδιά τη δημιουργικότητα, τον ενθουσιασμό, την πρωτοβουλία, την ανεξαρτησία, την αυθόρμητη έκφραση και την κριτική ικανότητα.
Τι είναι αυτό που έχουν πραγματικά ανάγκη τα παιδιά στη μαθησιακή διαδικασία και τι είδους βοήθεια περιμένουν από τους γονείς;
Η συμμετοχή των γονιών δεν σημαίνει κάθομαι “μπάστακας” πάνω από το κεφάλι σου περιμένοντας να σε ελέγξω, να σε κρίνω και να σε τιμωρήσω όταν δεν τα πας καλά. Τα παιδιά δεν χρειάζονται την εχθρική ή ελεγκτική συμπεριφορά των γονιών στη διαδικασία της μάθησης. Αντίθετα αυτό που είναι σημαντικό και αυξάνει τη σχολική επίδοση είναι η θετική στάση των γονιών απέναντι στη γνώση, στο σχολείο και στους δασκάλους, και η ανοιχτή επικοινωνία που διατηρούν με το παιδί.
Είναι σημαντικό οι γονείς να καλλιεργήσουν ένα περιβάλλον όπου το παιδί θα νιώθει την άνεση να επικοινωνήσει τους προβληματισμούς του, τις ανησυχίες του και τις απορίες του χωρίς να φοβάται ότι θα κριθεί ή θα χαρακτηριστεί αρνητικά από τους γονείς.
Η ενθάρρυνση των παιδιών θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη έτσι ώστε να μπορέσουν να πατήσουν γερά στα πόδια τους, να λειτουργήσουν υπεύθυνα και ανεξάρτητα. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να παραμένουν παθητικοί στην όλη διαδικασία. Η συμμετοχή των γονιών θα πρέπει να είναι τόση, ώστε να επιτρέπει στο παιδί να πιστεύει στον εαυτό του, στις ικανότητές του και ότι μπορεί να τα καταφέρει χωρίς τη δική τους συνεχόμενη βοήθεια και συμβολή.
Θα πρέπει να κάνουν ξεκάθαρο στο παιδί ότι είναι διαθέσιμοι σε περίπτωση που τους χρειαστεί. Αν τους ζητήσει βοήθεια, η συμμετοχή τους μπορεί αρχικά να περιοριστεί στη μορφή καθοδήγησης πχ.“ Τι νομίζεις ότι θα γινόταν αν … Σκέφτηκες να …. Βρήκα ότι είναι πολύ βοηθητικό να …”. Αν το παιδί ζητάει βοήθειά με σκοπό να επισύρει την άτοπη προσοχή ή να αποφύγει να σκεφτεί ή να εργαστεί ανεξάρτητα, τότε είναι σημαντικό οι γονείς να του δείξουν ότι έχουν εμπιστοσύνη στις δυνατότητές του έτσι ώστε να δώσουν την ώθηση να εργαστεί ανεξάρητα.
Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν και όλα τα παιδιά αξίζουν μια ποιοτική εκπαίδευση. Ο ρόλος των γονιών είναι να λειτουργούν υποστηρικτικά τόσο συναισθηματικά όσο και πρακτικά, σεβόμενοι τις ανάγκες των παιδιών και επιτρέποντάς τα να ανοίξουν τα δικά τους φτερά για να απολαύσουν το μαγικό ταξίδι της μάθησης και της γνώσης!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
