Είναι αρκετά σύνηθες παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες να θεωρούν πως στερούνται δυνατότητες και μυαλό σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους. Στην πραγματικότητα όμως αυτά τα παιδιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα έξυπνα απλά οδηγούνται σε αυτό το εσφαλμένο συμπέρασμα διότι δεν έχουν άλλο τρόπο να εξηγήσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο κομμάτι τις μάθησης. Αυτό που έχει διαπιστωθεί είναι ότι τα παιδιά που έχουν αυτήν την αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, είτε έχουν πλήρη άγνοια για τη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών, είτε δεν έχουν κατανοήσει τη φύση τους ακόμα και αν μπορούν να τις κατονομάσουν (πχ. έχω δυσλεξία).
Όταν οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν γνωρίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού, βλέπουν ένα παιδί με ιδιαίτερα αναπτυγμένες ικανότητες που δεν προσπαθεί αρκετά. Αυτό βέβαια δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες καταναλώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας και προσπάθειας για να ολοκληρώσει δύσκολα πράγματα. Παρόλα αυτά, όταν δεν έχει την κατάλληλη υποστήριξη πολύ συχνά αποτυγχάνει χωρίς να μπορεί να εξηγήσει το γιατί.
Τα παιδιά που έχουν άγνοια για τις μαθησιακές τους δυσκολίες βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο να αναπτύξουν κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Επίσης, μπορεί να είναι ανυπάκουα απέναντι στους γονείς και τους δασκάλους, να μην ακολουθούν κανόνες, να κλαίνε εύκολα, να απομονώνονται, ή και να έχουν σωματικά συμπτώματα όπως πόνο στο στομάχι και πονοκέφαλο.
Γιατί δυσκολεύονται οι γονείς να μιλήσουν για τις μαθησιακές δυσκολίες;
Τα συναισθήματα που βιώνουν οι γονείς όταν ακούν πως το παιδί τους έχει μαθησιακές δυσκολίες ποικίλουν. Μπορεί να νιώσουν σοκ, ενοχή, οργή, θλίψη, απελπισία ή να θεωρήσουν πως αν μιλήσουν στο παιδί θα νιώσει ακόμα πιο διαφορετικό από τα άλλα. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου οι γονείς νιώθουν αποδοχή, ελπίδα και στο τέλος ανακούφιση που γνωρίζουν το πρόβλημα και είναι πρόθυμοι να ενημερώσουν και να στηρίξουν το παιδί.
Όταν όμως οι γονείς αποφεύγουν να μιλήσουν για τις μαθησιακές δυσκολίες, προωθούν μια αίσθηση άρνησης που αποτρέπει το παιδί να αναζητήσει τη βοήθεια που χρειάζεται. Επομένως είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτούν αρχικά οι γονείς τις μαθησιακές δυσκολίες ως κάτι πραγματικό, και στη συνέχεια να βρουν έναν τρόπο να τις εξηγήσουν στο παιδί.
Το παράδειγμα του “μποτιλιαρίσματος…”
Για να κατανοήσουν τα παιδιά τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες, θα πρέπει οι γονείς να τις εξηγήσουν με έναν τρόπο απλό και παραστατικό. Το παρακάτω παράδειγμα του “μποτιλιαρίσματος” το βρίσκω ιδιαίτερα αποτελεσματικό και το δανείζομαι από την σχολική και κλινική παιδοψυχολόγο Dr. Ania Siwek. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά δημοτικού ακόμα και σε μεγαλύτερα κάνοντας τις ανάλογες τροποποιήσεις.
Βήμα πρώτο: Ο τρόπος που μαθαίνουμε…
Εξηγούμε στο παιδί πως όλη η μάθηση συμβαίνει στον εγκέφαλο. Οτιδήποτε γνωρίζουμε και θα μάθουμε στο μέλλον αποθηκεύεται εκεί. Οι πληροφορίες φτάνουν στον εγκέφαλο ταξιδεύοντας μέσα από μονοπάτια νευρώνων και εξειδικευμένους μηχανισμούς. Από το να χρησιμοποιήσουν όμως οι γονείς τέτοιου τύπου ορολογία, μπορούν να δοκιμάσουν τα “αμάξια” και τους “περιφερειακούς δρόμους”.
Ο εγκέφαλος είναι φτιαγμένος από εκατομμύρια περιφερειακούς δρόμους και εκατομμύρια αμάξια ταξιδεύουν σε αυτούς με μεγάλες ταχύτητες ασταμάτητα. Αυτά τα αμάξια μεταφέρουν πληροφορίες σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Υπάρχουν πολλές περιοχές στον εγκέφαλό σου και η κάθε μία αποθηκεύει διαφορετικές πληροφορίες. Αυτές οι περιοχές είναι τα γκαράζ. Υπάρχουν γκαράζ που έχουν μέσα λέξεις, αριθμούς, συναισθήματα και πολλά άλλα πράγματα. Όταν μαθαίνεις κάτι καινούριο, οι πληροφορίες ταξιδεύουν μέσα στα αμάξια πάνω στους περιφερειακούς δρόμους για να φτάσουν σε συγκεκριμένα γκαράζ. Με παρόμοιο τρόπο, όταν θες να θυμηθείς κάτι που έμαθες πριν καιρό, ένα αμάξι πηγαίνει στο συγκεκριμένο γκαράζ, παίρνει την πληροφορία και την οδηγεί στο μέρος που τη χρειάζεσαι.
Αυτά τα αμάξια ταξιδεύουν πάρα πολύ γρήγορα για να φτάσουν στον προορισμό τους γιατί δεν υπάρχουν εμπόδια όπως φανάρια ή πινακίδες του στοπ. Ένα αμάξι μπορεί να χρειαστεί λιγότερο από δευτερόλεπτο για να πάρει μια πληροφορία από το γκαράζ και να την πάει εκεί που πρέπει.
Βήμα δεύτερο: Τι σημαίνει να έχεις μαθησιακές δυσκολίες…
Όταν έχεις κάποια μαθησιακή δυσκολία, μερικοί περιφερειακοί δρόμοι στον εγκέφαλό σου πέφτουν σε μποτιλιάρισμα. Όχι όμως όλοι οι δρόμοι, μόνο αυτοί που επηρεάζονται από τις μαθησιακές δυσκολίες. Όταν ένα αμάξι κολλήσει σε μποτιλιάρισμα κανένας δεν ξέρει πόση ώρα θα κάνει για να φτάσει στον τελικό του προορισμό. Μερικές φορές μπορεί να ξεκολλήσει γρήγορα, και άλλες μπορεί να μοιάσει αιώνας.
Όταν έχει κάποιος μαθησιακές δυσκολίες και κολλήσει σε μποτιλιάρισμα στον περιφερειακό δρόμο της ανάγνωσης, της γραφής ή των μαθηματικών μπορεί να νιώσει μεγάλη ενόχληση. Σκέψου πότε ήταν η τελευταία φορά που ήσουν σε αμάξι και κόλλησες σε κίνηση. Είχε πλάκα; Ένιωσες θυμό, εκνευρισμό ή πλήξη; Στο τέλος πάντως φτάσατε εκεί που θέλατε απλά σας πήρε περισσότερη ώρα.
Το μποτιλιάρισμα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Για παράδειγμα, όταν προσπαθείς να διαβάσεις και δυσκολεύεσαι, υπάρχει μποτιλιάρισμα στον δρόμο που πάει στο γκαράζ της ανάγνωσης (εκεί που αποθηκεύονται οι λέξεις) και τα αμάξια κινούνται πολύ αργά. Παρομοίως, όταν κάνεις μαθηματικά μπορεί να μπερδεύεις τα σύμβολα και προσθέτεις αντί να κάνεις πολλαπλασιασμό ή μπορεί να βάζεις τους αριθμούς σε λάθος σειρά και να βγάζεις λάθος αποτέλεσμα.
Βήμα τρίτο: Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει πως οι δυνατότητές του είναι απεριόριστες…
Μπορεί οι μαθησιακές δυσκολίες να προκαλούν ενόχληση, τα καλά νέα είναι όμως ότι υπάρχουν πολλά κόλπα που μπορούν να σου μάθουν ειδικοί δάσκαλοι για να μαθαίνεις πιο εύκολα. Αυτά τα κόλπα είναι οι παράπλευροι δρόμοι. Όταν χρησιμοποιείς παράπλευρο δρόμο βοηθάς το αμάξι να πάει πιο γρήγορα εκεί που θες.
Αυτό που πρέπει να θυμάσαι όμως είναι πως οι παράπλευροι δρόμοι είναι απρόβλεπτοι. Μερικές φορές σε πηγαίνουν εκεί που θες πάρα πολύ γρήγορα και μερικές φορές κάνουν ώρα εξαιτίας των εμποδίων όπως φανάρια, πινακίδες του στοπ ή των παιδιών που κάνουν ποδήλατο στο δρόμο. Ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί σε έναν παράπλευρο δρόμο. Αυτό σημαίνει πως ακόμα και αν χρησιμοποιήσεις έναν παράπλευρο δρόμο την ώρα που διαβάζεις, μπορεί και πάλι να κάνεις λάθη. Το σίγουρο όμως είναι πως ένας παράπλευρος δρόμος είναι πιο γρήγορος από το να μείνεις κολλημένος στο μποτιλιάρισμα. Και όταν τον χρησιμοποιήσεις ξανά και ξανά, θα δεις ότι πράγματα που στην αρχή έμοιαζαν δύσκολα όπως η ορθογραφία, γίνονται πιο εύκολα και θα κάνεις λιγότερα λάθη.
Επίσης να θυμάσαι πως ο παράπλευρος δρόμος σε κάνει να σκεφτείς δημιουργικά. Ίσως για αυτό πολλοί επιτυχημένοι καλλιτέχνες, τραγουδιστές, αθλητές, επιστήμονες έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Όλα τα κομμάτια που χρειάζεσαι για να είσαι έξυπνος είναι στον μυαλό σου. Τίποτα δεν λείπει και τίποτα δεν είναι χαλασμένο. Η διαφορά του δικού σου μυαλού με κάποιου που δεν έχει μαθησιακές δυσκολίες είναι ότι το δικό σου μυαλό πέφτει σε μποτιλιάρισμα σε συγκεκριμένους περιφερειακούς δρόμους. Που σημαίνει ότι τα δικά σου τα αμάξια χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να φτάσουν στα γκαράζ αλλά στο τέλος πάντα φτάνουν!
Αυτό ήταν μόνο ένα παράδειγμα για να εξηγήσουν οι γονείς τις μαθησιακές δυσκολίες. Είτε επιλέξουν να το κάνουν μόνοι τους είτε με τη βοήθεια κάποιου ειδικού ή δασκάλου, τα παιδιά χρειάζονται να γνωρίζουν την αλήθεια. Όταν το παιδί βλέπει πως οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένα θέμα που η οικογένεια το συζητάει ανοιχτά και με ειλικρίνεια, νιώθει υποστήριξη, απαλλάσσεται από άγχος και νιώθει πιο ικανό να προσπαθήσει να τις αντιμετωπίσει!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
