Όλοι μας ζούμε και μεγαλώνουμε σε κοινωνίες όπου υπάρχουν και εφαρμόζονται κανόνες. Είτε οι κοινωνία είναι μικρή, όπως για παράδειγμα αυτή της οικογένειας, είτε είναι μεγαλύτερη όπως αυτή του σχολείου, καλούμαστε να τηρούμε κανόνες προκειμένου να υπάρχει ομαλή λειτουργία στην κοινωνική ομάδα όπου ζούμε και συναναστρεφόμαστε. Με τους κανόνες, το περιβάλλον μας γίνεται προβλέψιμο, ξέρουμε τι έχουμε να περιμένουμε και πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε, και αυτό μας δίνει ένα αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας. Σκεφτείτε για λίγο πώς θα ήταν αν δεν υπήρχαν κανόνες – θα επικρατούσε χάος, και τα συναισθήματα ανασφάλειας και αβεβαιότητας θα ήταν έντονα ακόμα και στην πιο απλή συναναστροφή μας με τους άλλους ανθρώπους.
Όταν ρώτησα τον Κώστα (παιδί έκτης δημοτικού) αν υπάρχουν στιγμές που μαλώνει με τους γονείς του, μου απάντησε “Φυσικά και μαλώνουμε, και αρκετά συχνά μάλιστα”. Για ποιο λόγο; “Με εκνευρίζει που δεν μου ζητούν ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνω. Μουρμουρίζουν και γκρινιάζουν με το που θα γυρίσω την πλάτη μου και τότε κλείνομαι και εγώ στο δωμάτιό μου για να μην τους ακούω”. Τι θα έπρεπε να κάνουν; “Ας μου πουν ξεκάθαρα τι θέλουν, και τότε θα το κάνω”.
Τα παιδιά χρειάζονται κανόνες γιατί:
Οι κανόνες και τα όρια παρέχουν στο παιδί τη βάση γύρω από την οποία θα οργανώσουν τη μάθησή τους. Οι ρεαλιστικοί κανόνες και τα όρια βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν ποια συμπεριφορά αναμένεται από αυτά και τι θα συμβεί αν δεν τηρήσουν τους κανόνες. Οι κανόνες που διαμορφώνονται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, και εφαρμόζονται με συνέπεια σε ένα περιβάλλον αγάπης και στοργής, μόνο πλεονεκτήματα μπορούν να προσφέρουν στο παιδί. Σύμφωνα με έρευνες:
-
Τα ξεκάθαρα όρια και οι κανόνες, διασφαλίζουν στο παιδί ότι οι γονείς και οι ενήλικες έχουν τον έλεγχο του κόσμου όπου ζουν και μεγαλώνουν. Όσο και αν τα παιδιά προσπαθούν καμιά φορά να επιβάλουν τους δικούς τους κανόνες και τα δικά τους όρια, κάτι τέτοιο τους προκαλεί αρκετό άγχος και ιδιαίτερα όταν οι κανόνες που έχουν διαμορφώσει οι γονείς δεν εφαρμόζονται με συνέπεια. Τα παιδιά από διαίσθηση αλλά και από ένστικτο, γνωρίζουν ότι οι γονείς είναι εκείνοι που πρέπει να έχουν τον ηγετικό ρόλο, και πως πρέπει να θέτουν όρια στη συμπεριφορά των παιδιών.
-
Οι κανόνες προετοιμάζουν τα παιδιά πώς να ζήσουν επιτυχώς σε μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες εκτός της οικογένειας. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να εφαρμόζουν απλούς κανόνες όπως να συμμαζεύουν τα δωμάτιά τους, να συμμετέχουν στις δουλειές του σπιτιού και να μιλούν ο ένας στον άλλον με σεβασμό, εξοπλίζονται με γνώση και εμπειρία που θα τα βοηθήσει να ενταχθούν επιτυχώς στην κοινωνία.
-
Οι κανόνες διδάσκουν στα παιδιά δεξιότητες κοινωνικής συναναστροφής. Διδάσκοντας στα παιδιά καλούς τρόπους συμπεριφοράς όπως το να ζητάνε συγνώμη όταν πληγώνουν κάποιον ή να ζητάνε την άδεια για να πάρουν κάτι που δεν τους ανήκει, βοηθάει τα παιδιά να ζουν αρμονικά με τους άλλους και να δείχνουν σεβασμό όταν αλληλεπιδρούν με κάποιον. Θυμηθείτε πως μια αρνητική συμπεριφορά του παιδιού που μπορεί να γίνεται σήμερα ανεκτή από εσάς, αύριο μπορεί να μη γίνει ανεκτή από κάποιους άλλους. Όταν το παιδί θα εκτεθεί σε ένα μεγαλύτερο κοινωνικό σύνολο, αυτό μπορεί να έχει κόστος στις κοινωνικές και φιλικές του σχέσεις.
-
Οι κανόνες και τα όρια παρέχουν την αίσθηση της τάξης και της προβλεψιμότητας και αφήνουν τα παιδιά να ξέρουν τι θα επακολουθήσει. Για παράδειγμα, “Πάντα πλένουμε τα χέρια μας πριν φάμε”, “Η τηλεόραση επιτρέπεται μετά την ολοκλήρωση του διαβάσματος” ή τι θα συμβεί αν παραβιαστεί κάποιος κανόνας “Όποιος μιλήσει άσχημα σε κάποιον, θα κάτσει στο δωμάτιό του για να σκεφτεί τι έκανε και να ζητήσει συγγνώμη”.
-
Οι κανόνες βοηθούν τα παιδιά να συμπεριφέρονται σωστά και να αισθάνονται ικανά. Τα παιδιά που γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι όχι, μπορούν πιο εύκολα να ανταπεξέλθουν στις προσδοκίες των γονιών τους, και έτσι να αποκτήσουν την αίσθηση ότι ανήκουν και την αίσθηση της αποδοχής που τόσο έχουν ανάγκη.
-
Η αλλαγή των κανόνων και η επέκταση των ορίων βοηθούν τα παιδιά να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και καλλιεργούν την αίσθηση της υπευθυνότητας. Οι κανόνες και τα όρια δεν είναι άκαμπτες θεωρίες. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και ωριμάζουν, θα πρέπει να αλλάζουν και τα όρια με βάση το στάδιο εξέλιξης του παιδιού. Τα παιδιά νιώθουν περήφανα όταν καταφέρνουν και κερδίζουν μεγαλύτερες ευθύνες. Μεγαλώνοντας, θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαμόρφωση των κανόνων γιατί αυτό θα τους δίνει μεγαλύτερο κίνητρο να τους τηρήσουν.
Ο ρόλος των γονιών:
Όταν δεν υπάρχουν κανόνες και όρια στην οικογένεια, τα παιδιά τρομάζουν, αποπροσανατολίζονται, νιώθουν άγχος και ανασφάλεια.
Όταν υπάρχουν ελάχιστοι περιορισμοί, τα παιδιά αποκτούν μια διογκωμένη αίσθηση της δύναμής τους και προκαλούν διαμάχες για να δοκιμάσουν τα όρια και να επιβάλουν τη δική τους εξουσία. Αυτό γίνεται καθαρά από ένστικτο. Το παιδί μπορεί να σκεφτεί “Αν δεν μπορεί ο γονιός μου να ελέγξει την κατάσταση, ας προσπαθήσω εγώ να πάρω τη θέση του”.
Από την άλλη πλευρά, ένας μεγάλος αριθμός κανόνων με μια υπερβολικά αυστηρή προσέγγιση, μπορεί να προκαλέσει αντιπαράθεση στη σχέση γονιού-παιδιού, να δημιουργήσει αισθήματα δυσαρέσκειας και απόρριψης στο παιδί καθώς και να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμησή του. Είναι εξαιρετικά σημαντικό επομένως, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση των κανόνων, να ακούγονται οι δικές τους προτάσεις, και να συμφωνούν με αυτούς από τη στιγμή που θα είναι δίκαιοι και λογικοί.
Το τι επιτρέπεται και τι όχι στο σπίτι του καθενός, είναι δική του υπόθεση. Οι κανόνες που διαμορφώνονται σε μία οικογένεια μπορεί να είναι τελείως διαφορετικοί από αυτούς που διαμορφώνονται σε μία άλλη. Το θέμα είναι τι διδάσκεται το παιδί μέσα από αυτούς τους κανόνες, και πώς θα το βοηθήσουν να ενταχθεί στο μέλλον σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες. Οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι ακόμα και αν βάζουν περιορισμούς στα παιδιά τους, εκείνα συνεχίζουν να τους αγαπάνε. Ακόμα και αν θυμώσουν ή αν κλάψουν, θα το κάνουν για να τους δοκιμάσουν. Αυτό που περιμένουν από σας είναι να είστε ξεκάθαροι και συνεπείς σε αυτά που τους ζητάτε!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
