Όλοι μας έχουμε νιώσει απογοήτευση. Μπορεί να έχουμε απογοητευτεί από τον εαυτό μας, από τους άλλους, από τη δουλειά μας, από τον καιρό και από οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Το ερώτημα είναι γιατί; Γιατί απογοητευόμαστε;
Όσο και αν νομίζουμε ότι μας απογοητεύουν οι άλλοι ή διάφορες καταστάσεις, η απογοήτευση δεν προέρχεται από εξωτερικές πηγές. Αντίθετα πηγάζει από κάτι εσωτερικό. Μπορείτε να μαντέψετε ποια είναι η πηγή; Σωστά, είναι ο εαυτός μας! Εμείς είμαστε η πηγή της απογοήτευσης που νιώθουμε, και αυτό γιατί η απογοήτευση είναι συναίσθημα. Είναι η συναισθηματική αντίδραση σε αυτό που έχουμε δημιουργήσει, στις προσδοκίες μας!
Όταν τα πράγματα αποτυγχάνουν και δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες μας νιώθουμε απογοητευμένοι. Είναι σχεδόν αδύνατον όμως να ζήσουμε χωρίς προσδοκίες. Μεγάλο μέρος τους ενθουσιασμού μας στη ζωή δημιουργείται από τις προσδοκίες. Ανυπομονούμε για πράγματα που έχουμε προβλέψει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα και στην πραγματικότητα ο ενθουσιασμός αυτός αποτελεί μεγάλο κομμάτι της χαράς που βιώνουμε.
Όσο κοινό και αν είναι το συναίσθημα της απογοήτευσης, τα ψυχολογικά αποτελέσματά της ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των ατόμων – μερικοί μπορεί να ανακάμπτουν γρήγορα μετά την απογοήτευση και άλλοι μπορεί να κατηγορούν τον εαυτό τους και να βιώνουν έντονα οδυνηρά συναισθήματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η απογοήτευση στα παιδιά…
Όσο και αν θέλουν οι γονείς να γεμίσουν τις μέρες των μικρών τους με θετικές εμπειρίες, σύντομα θα διαπιστώσουν πως κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί. Όπως η καθημερινότητα όλων μας έχει τα πάνω της και τα κάτω της, έτσι και τα παιδιά έχουν λόγους να απογοητεύονται μέσα στην ημέρα τους. Μπορεί για την ώρα να απογοητεύονται επειδή έχασαν σε ένα παιχνίδι ή επειδή ένα φίλος δεν τους κάλεσε στο πάρτι του, λίγο αργότερα όμως οι απογοητεύσεις τους μπορεί να σχετίζονται με πιο καθοριστικής σημασίας πράγματα για τη ζωή τους.
Είτε πρόκειται για μικρές είτε για μεγάλες, οι απογοητεύσεις είναι κομμάτι της ζωής και μπορούν να αποτελέσουν στάδιο της ωρίμανσης. Όσο οδυνηρό και αν είναι για τους γονείς να βλέπουν το παιδί να υποφέρει όταν τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα θέλει, η απογοήτευση θα του κάνει καλό αν του διδάξουμε πώς να την αντιμετωπίζει!
Όταν τα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία ότι έχουν τα εργαλεία για να ξεπεράσουν μια κατάσταση που προκαλεί απογοήτευση, θα πορευτούν με αυτήν την πεποίθηση τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή. Από την άλλη πλευρά όταν οι γονείς στερούν αυτά τα εργαλεία και προστατεύουν τα παιδιά από τις απογοητεύσεις, στερούν παράλληλα την ανάπτυξη σημαντικών δεξιοτήτων.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως οι γονείς δεν πρέπει να βοηθούν τα παιδιά τους. Όταν οι γονείς μαθαίνουν τα παιδιά να ζητούν βοήθεια όταν πραγματικά τη χρειάζονται, να επικοινωνούν θετικά και να παραμένουν αισιόδοξα, τότε τα βοηθούν να χειριστούν οτιδήποτε τους φέρει η ζωή!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Οι γονείς είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των παιδιών και να τα ενθαρρύνουν να εκφράζονται με λέξεις. Μπορούν να συζητήσουν με το παιδί τι συνέβη και νιώθει έτσι χωρίς να υποτιμούν τα συναισθήματά του αλλά και χωρίς να μεγενθύνουν την κατάσταση. Αν το παιδί χρειαστεί χρόνο για να σκεφτεί και να επεξεργαστεί το γεγονός που το οδήγησε στην απογοήτευση, οι γονείς μπορούν να του δώσουν το χρόνο και το χώρο που χρειάζεται κάνοντας ξεκάθαρο πως είναι στη διάθεσή του όταν τους χρειαστεί. Αντί να τρέχουν να διορθώσουν ένα πρόβλημα, είναι προτιμότερο να δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να προσπαθήσει να βρει τη λύση μόνο του. Παρόλο που θα πάρει περισσότερο χρόνο, το παιδί θα διδαχτεί ότι μπορεί να βελτιώσει μια κακή κατάσταση από μόνο του.
Όταν τα παιδιά εκδηλώνουν την απογοήτευσή τους αρνητικά (πχ. φωνές, ξεσπάσματα), οι γονείς δεν χρειάζεται να τιμωρήσουν. Μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει ότι παρόλο που αναγνωρίζουν τα συναισθήματά του, με τις φωνές και τα ξεσπάσματα δεν θα πάρει αυτό που επιθυμεί. Αντίθετα μπορούν να συζητήσουν μαζί του πιο αποτελεσματικές λύσεις. Η αγκαλιά, το χάδι και η σωματική επαφή με το παιδί είναι ένας ιδιαίτερα επιτυχημένος τρόπος για να το βοηθήσουν να ηρεμήσει και να καθησυχάσει.
Επίσης σημαντικό είναι να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά να βλέπουν την ευρύτερη προοπτική των πραγμάτων και τη γενικότερη εικόνα. Μπορούν για παράδειγμα να διαβεβαιώσουν το παιδί πως με το χρόνο τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και να του θυμίσουν προηγούμενες φορές που ένιωσε απογοήτευση αλλά τελικά υπήρξε θετική κατάληξη. Στην προσπάθεια αυτή είναι σημαντικό να αντιληφθεί το παιδί τι μπορεί και τι δεν μπορεί να αλλάξει, πότε το πρόβλημα είναι στον έλεγχό του και πότε έξω από αυτόν. Μερικές φορές τα παιδιά έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες.
Τα παιδιά όπως έχουμε πει ήδη αρκετές φορές μαθαίνουν κατά κύριο λόγο μέσω της μίμησης. Ακόμα και όταν οι γονείς νομίζουν πως δεν τους παρατηρούν, στην πραγματικότητα το κάνουν. Επομένως, είναι σημαντικό οι γονείς να προσέχουν το πώς αντιμετωπίζουν οι ίδιοι την απογοήτευση και να προβάλλουν στα παιδιά θετικούς τρόπους διαχείρισης.
Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς να επικεντρώσουν την προσοχή τους στα θετικά της κατάστασης και στο μάθημα που πήραν τα παιδιά μέσα από την απογοήτευση. Τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει διαφορετικά; Τι έμαθαν; Τι θα έκαναν την επόμενη φορά σε παρόμοια κατάσταση; Μεγάλο κομμάτι της μάθησης προέρχεται από καταστάσεις που δεν εξελίχθηκαν όπως νομίζαμε ή θα θέλαμε.
Σε μακροπρόθεσμη βάση, είναι ως επί το πλείστον στο χέρι μας να αποφασίσουμε τι αξία θα δώσουμε στην κάθε εμπειρία. Τα πράγματα δεν έρχονται πάντα με τον τρόπο που θα θέλαμε και αυτό είναι ένα γεγονός που όλοι ζούμε. Όταν όμως μαθαίνουμε να αγαπάμε το ταξίδι τότε αναπτύσσουμε την καλύτερη άμυνα απέναντι στο σκοτεινό συννεφάκι της απογοήτευσης, και αυτό είναι που θα πρέπει να διδάξουν οι γονείς στα παιδιά!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Βιβλιογραφία:
Bell, D. E. (1985). Putting a Premium on Regret. Management Science, 31, 117-120.
Ma, L. (2004). Down But Not Out. Psychology Today.
Rabbit, M. (2008). That’s Life: Helping Kids Deal With Disappointment. Parents Magazine, March Issue.
Wilco, W. & Marcel, Z. (2002). Investigating the Appraisal Patterns of Regret and Disappointment. Motivation and Emotion, 26, 321-331.
