“Μπορείς, αρκεί μόνο να θελήσεις” – Γκαίτε
Τι είναι η δύναμη της θέλησης; Ίσως έχετε ακούσει ξανά τον όρο και τον έχετε συνδέσει με μια αφηρημένη δύναμη. Μπορεί να σκέφτεστε ότι είναι κάτι έμφυτο και κάποιοι γεννιούνται με αυτήν τη δύναμη. Μπορεί να εύχεστε το παιδί σας να είχε περισσότερη από αυτήν, αλλά δεν έχετε καμία ιδέα για το πώς θα το πετύχετε.
Η αλήθεια είναι πως η δύναμη της θέλησης είναι μια πραγματική πηγή δύναμης που μπορεί να ενισχυθεί και να διατηρηθεί. Οι άνθρωποι που μαθαίνουν πώς να την αξιοποιούν κερδίζουν μια ζωτικής σημασίας γνώση: πώς να κάνουν και να γίνουν οτιδήποτε θελήσουν στη ζωή τους!
Η σημασία της δύναμης και της θέλησης!
Είναι γεγονός πως υπάρχει υψηλή συσχέτιση μεταξύ της θέλησης και με το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει κάποιος στη ζωή του. Όλη η επιτυχία, η ευτυχία και η ικανοποίηση εξαρτάται από την ελαχιστοποίηση των αρνητικών ή των εμποδίων, και με τη μεγιστοποίηση των θετικών αποφάσεων και συνηθειών. Η ενέργεια που οδηγεί την ικανότητά μας να παράγουμε και τα δύο αυτά αποτελέσματα είναι η δύναμη της θέλησης.
Δεν είναι υπερβολή επομένως που η δύναμη της θέλησης περιγράφεται ως η απόλυτη ποιότητα ή ως ακρογωνιαίος λίθος για τον καθορισμό των αποτελεσμάτων της ζωής μας. Ας επιστρέψουμε όμως στο αρχικό ερώτημα, τι ακριβώς είναι η δύναμη της θέλησης; Ουσιαστικά είναι η διανοητική ενέργεια που μας επιτρέπει να κατευθύνουμε τις ενέργειές μας.
Η δύναμη της θέλησης κατευθύνει:
Τις σκέψεις μας. Μας βοηθά να εστιάσουμε σε αυτό που θέλουμε να σκεφτούμε, κρατώντας τις ανεπιθύμητες και ενοχλητικές σκέψεις εκτός πλαισίου.
Τα συναισθήματά μας. Μπορεί να μην μπορούμε να πείσουμε τον εαυτό μας να αισθανθεί χαρά ή λύπη, αλλά μπορούμε να αποφασίσουμε σε ποιες ενέργειες να προβούμε για να αλλάξουμε το πώς αισθανόμαστε.
Τις παρορμήσεις μας. Οι παρορμήσεις μπορεί να είναι πράγματα όπως “Θέλω να φάω ένα κομμάτι σοκολάτα”, “Θέλω να χτυπήσω αυτόν που με εκνευρίζει”, “Θέλω να πάω βόλτα αντί να εργαστώ”. Αν και υπάρχουν τρόποι για να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των ερεθισμάτων που λαμβάνουμε, δεν έχουμε άμεσο έλεγχο για το αν θα εισβάλλουν στο μυαλό μας. Η δύναμη της θέλησης είναι αυτή που μας βοηθά να ρυθμίσουμε το πώς θα αντιδράσουμε στην παρόρμηση. Θα την αγνοήσουμε ή θα ενδώσουμε;
Τον έλεγχο των επιδόσεών μας. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο καλά μπορούμε να συγκεντρωθούμε και να επικεντρωθούμε σε μια εργασία ή στόχο. Με το πόσο θα επιμείνουμε σε κάτι προτού τα παρατήσουμε. Πόση προσπάθεια θα δαπανήσουμε, πόσο καλά θα διαχειριστούμε τον χρόνο μας κλπ.
Κάθε φορά που έχουμε μια επιθυμία να κάνουμε κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τους μακροπρόθεσμους στόχους μας και τις βασικές μας αξίες, η δύναμη της θέλησης είναι αυτή που μας κρατά στο σωστό δρόμο. Όσο πιο ισχυρή είναι η δύναμη της θέλησης, τόσο πιο πιθανό γίνεται να πάρουμε την απόφαση που εναρμονίζεται με τους στόχους μας. Είναι αυτή που μας επιτρέπει να επιλέξουμε πορεία και να επιμείνουμε σε αυτήν παρά τα εμπόδια, τις αντοχές, και τις αδυναμίες μας.
Τα παιδιά με έλλειψη δύναμης και θέλησης…
Τα παιδιά που δείχνουν να μην έχουν θέληση, είναι αυτά που εγκαταλείπουν, αποθαρρύνονται, ή αποσύρονται από τις προκλήσεις. Οι γονείς συχνά απογοητεύονται όταν βλέπουν το παιδί να δειλιάζει και να αποφεύγει ακόμη και το πιο μικρό εμπόδιο που βρίσκεται στη ζωή του. Τα παιδιά αισθάνονται αποθαρρυμένα όταν οι πεποιθήσεις τους για τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους είναι αρνητικές.
Μπορεί να χρησιμοποιούν συχνά εκφράσεις όπως “Δεν μπορώ να το κάνω”, “Είναι πάρα πολύ δύσκολο”, “Θα το κάνεις για μένα;”. Αν και κάποια παιδιά είναι από τη φύση τους λιγότερο ανθεκτικά στις προκλήσεις και στις δυσκολίες, καμιά φορά οι γονείς, οι δάσκαλοι ή άλλα σημαντικά πρόσωπα είναι αυτοί που συμβάλλουν στη διατήρηση αυτών των πεποιθήσεων.
Για παράδειγμα, τα παιδιά που ακούν συχνά από τους γονείς τους προειδοποιήσεις όπως “Να είσαι προσεκτικός, ξέρεις ότι θα το ρίξεις” μπορεί να εισπράττουν το μήνυμα “Μάλλον είμαι πολύ αδέξιος”. Όταν οι γονείς μεταχειρίζονται τα παιδιά με έναν τρόπο που υποβαθμίζει τόσο τα ίδια όσο και τα συναισθήματά τους όπως “Μην κάνεις σαν μωρό, δεν υπάρχει τίποτα τρομακτικό στο σκοτάδι”, μπορεί να δώσουν το μήνυμα στο παιδί ότι είναι ανώριμο, ανίκανο και τα συναισθήματά του είναι γελοία. Για να χτίσουν όμως τα παιδιά τη δύναμη της θέλησης, θέλουν να εισπράττουν από το περιβάλλον τους θετική επιρροή και ενθάρρυνση!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να καλλιεργήσουν τη δύναμη της θέλησης στα παιδιά;
Οι γονείς θα πρέπει με τη στάση τους να ενθαρρύνουν και όχι να αποθαρρύνουν τις προσπάθειες των παιδιών. Για να το πετύχουν αυτό, θα πρέπει να ελέγξουν τις αρνητικές τους προσδοκίες και να δείχνουν εμπιστοσύνη στα παιδιά. Από το να πουν κάτι όπως “Πρόσεχε, θα το χύσεις!”, είναι προτιμότερο το “Είσαι πολύ προσεκτικός. Την επόμενη φορά μπορείς να χρησιμοποιήσεις και τα δύο χέρια!”. Από το να πουν “Δεν είσαι το παιδί που τα πηγαίνει καλά στο σχολείο”, είναι προτιμότερο να ενθαρρύνουν λέγοντας “Θέλω να ακούσω τη γνώμη σου για το πώς θα μπορούσαμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα”, “Συνέχισε να προσπαθείς, μπορείς να το κάνεις”.
Οι γονείς δεν θα πρέπει να δίνουν έμφαση στα λάθη, αλλά στα δυνατά σημεία του παιδιού. Από το να πουν κάτι όπως “Πώς μπόρεσες και έκανες τέτοιο λάθος;” ή “Αυτό που έκανες δε δείχνει και τόσο καλό”, ή “Πόσες φορές πρέπει να σου πω να μαζεύεις τα πράγματά σου;”, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούν θετικές προτάσεις όπως “Έγραψες πολύ καλά συγκεντρώνοντας την προσοχή σου!” “Βλέπω πραγματικά πόσο σκληρά δούλεψες!”, “Ολοκλήρωσες το πρώτο βήμα. Προσπάθησε σκληρά για το επόμενο!”.
Οι γονείς δε θα πρέπει να αναμένουν την τελειότητα, αλλά να εκτιμούν το παιδί για αυτό που είναι. Από το να πουν κάτι όπως “Ίσως την επόμενη φορά τα πάρεις όλα Α”, ή “Πώς έκανες ένα ορθογραφικό λάθος, όταν τα έχεις όλα τα άλλα σωστά;” ή “Αυτό είναι καλό, αλλά μπορούσες και καλύτερα”, είναι πιο βοηθητικό να πουν “Προσπάθησες σκληρά και είμαι περήφανος για σένα”, “Έκανες ένα λάθος, αλλά εγώ ακόμα σ’ αγαπώ” ή “Είσαι μοναδικός και σ’ αγαπώ!”
Τέλος, οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία στα παιδιά αποφεύγοντας να γίνονται υπερπροστατευτικοί. Από το να πουν κάτι όπως “Θα πάρω τη μαμά του για να σε αφήσει ήσυχο”, είναι προτιμότερο να διδαχτεί το παιδί τεχνικές για να επιλύει από μόνο του τις συγκρούσεις, “Για να σκεφτούμε μαζί κάποιους τρόπους για να διαχειριστείς το πρόβλημα”. Από το να πουν “Άστο θα το κάνω εγώ για σένα”, είναι πιο βοηθητικό το “Έλα να σου δείξω πώς να κάνεις μόνος σου πρωινό”.
Η δύναμη της θέλησης μας διδάσκει πως όλα μπορούν να συμβούν αρκεί να το θελήσουμε, και αυτό είναι που θα πρέπει να εμπνεύσουν οι γονείς τα παιδιά τους!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Βιβλιογραφία:
Baumeister, R. F. & Tierney, J. (2011). Willpower. Rediscovering the Greatest Human Strength. The Penguin Press, New York.
Bucciol, A., Houser, D. & Piovesan, M. (2011). Temptation and Productivity: A Field Experiment with Children. Journal of Economic Behavior & Organization, 78, 126-136.
Mischel, W. et al. (2011). Willpower Over the Life Span: Decomposing Self-Regulation. Oxford University Press, 6, 252-256.
