Αρκετοί θεωρούν ότι η ικανότητα ενός ατόμου να δείχνει προσαρμοστικότητα και ευελιξία, είναι ουσιαστικά ένα μέρος της συναισθηματικής του νοημοσύνης! Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία δείχνουν ότι κάποιος μπορεί να ενεργήσει στην αλλαγή ανά πάσα στιγμή. Ουσιαστικά η προσαρμοστικότητα αναφέρεται στο πόσο εύκολα ή γρήγορα μπορεί να προσαρμοστεί κάποιος στις αλλαγές του περιβάλλοντός του.
Στους σημερινούς καιρούς που διανύουμε, η προσαρμοστικότητα μοιάζει να είναι πιο σημαντική από ποτέ. Για να αντιμετωπίσουμε τις αλλαγές και τις αντιξοότητες τόσο στους επαγγελματικούς χώρους, όσο και στην καθημερινή μας ζωή, θα πρέπει να έχουμε κριτική και νηφάλια σκέψη, δεξιότητες που επιτρέπουν την επίλυση των προβλημάτων και να τα εφαρμόζουμε όλα αυτά μαζί στην πράξη. Ειδικοί αναφέρουν πως αυτές οι δεξιότητες έχουν άμεση σχέση με την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία μας!
Η προσαρμοστικότητα στα παιδιά!
Δεν είναι όλα τα παιδιά το ίδιο προσαρμοστικά και ευέλικτα στις αλλαγές του περιβάλλοντός τους. Κάποια παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να νιώσουν άνετα σε νέα μέρη ή με νέα πράγματα και ανθρώπους. Μπορεί να έχουν συναισθηματικά ξεσπάσματα όταν γίνονται αλλαγές στη ρουτίνα τους ή όταν έχουν να αντιμετωπίσουν εκπλήξεις, και μπορεί να νιώθουν άβολα όταν εντάσσονται σε νέες δραστηριότητες και ασχολίες.
Ακόμα και έτσι όμως, τα παιδιά που αργούν να προσαρμοστούν, τις περισσότερες φορές στο τέλος τα καταφέρνουν! Έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που αργούν να προσαρμοστούν, τα πηγαίνουν πολύ καλά με τις προβλέψιμες καταστάσεις και με τις ρουτίνες τους, είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν σε επικίνδυνες καταστάσεις και επηρεάζονται λιγότερο από την επιρροή των συνομηλίκων τους. Απλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο!
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν παιδιά που είναι πολύ πιο ευέλικτα και δε φαίνονται να δυσκολεύονται όταν έρχονται αντιμέτωπα με νέες καταστάσεις και πράγματα, ή όταν γίνονται αλλαγές στο πρόγραμμά τους. Μπορεί να πηγαίνουν ομαλά από τη μία δραστηριότητα στην άλλη και να απολαμβάνουν τις αλλαγές! Αν και αυτά τα παιδιά είναι πιο “εύκολα” για τους γονείς, μπορεί να αντιδρούν πιο γρήγορα και να είναι παρορμητικά, με αποτέλεσμα να χρειάζονται ενθάρρυνση για να σκέφτονται πριν ενεργήσουν!
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, ο βαθμός προσαρμοστικότητας του κάθε παιδιού εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του ταμπεραμέντου του, και αυτό είναι που κάνει κάθε παιδί μοναδικό! Όταν οι γονείς γνωρίζουν πόσο εύκολα ή δύσκολα μπορεί να προσαρμοστεί το παιδί, μπορούν να το βοηθήσουν να διαχειριστεί το ταμπεραμέντο του και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις όποιες προκλήσεις και αλλαγές, τόσο οι ίδιοι οι γονείς όσο και τα παιδιά!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Όσο και αν προσπαθήσουν οι γονείς να κάνουν τις ζωές των παιδιών τους ασφαλείς και προβλέψιμες, δύσκολα θα μπορέσουν να τα καταφέρουν. Πολύ περισσότερο σήμερα μάλιστα, όπου ζούμε στιγμές συνεχών και μεγάλων αλλαγών που δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει. Για να μπορέσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τα πάνω και τα κάτω της ζωής, μια καλή αρχή είναι να αποκτήσουν μια θετική στάση απέναντι στην αλλαγή!
Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι τα παιδιά θα πρέπει να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους. Αντίθετα, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να εκτιμούν με ρεαλιστικό τρόπο τα θετικά και τα αρνητικά μιας κατάστασης που φέρνει αλλαγές. Η αλλαγή στη θετική της εκδοχή, μπορεί να βοηθήσει την αύξηση της εμπειρίας και να φέρει ανανέωση. Η αλλαγή που σχετίζεται με την απώλεια, έχει να κάνει με την έκφραση του πένθους και την επεξεργασία των συναισθημάτων. Η αλλαγή που συνοδεύεται με εμπόδια, σημαίνει πως κάποιος πρέπει να ενεργήσει με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να επηρεάσει τη ζωή του προς το καλύτερο.
Οι γονείς αρχικά πρέπει να παρατηρήσουν το πώς αντιδρά το παιδί στην προοπτική της αλλαγής, με σκοπό να αλλάξουν την αρνητική στάση ή συμπεριφορά σε θετική. Όταν το παιδί αντιμετωπίζει μια καινούρια κατάσταση, είναι σημαντικό οι γονείς να το ενθαρρύνουν να μιλήσει για αυτά που νιώθει. Αν το παιδί δυσκολεύεται να περιγράψει τα συναισθήματά του, μπορούν να χρησιμοποιήσουν παραδείγματα, ιστορίες ή βιβλία όπου ο πρωταγωνιστής βιώνει μια παρόμοια κατάσταση.
Στην περίπτωση όπου το παιδί βιώνει μια αλλαγή που σχετίζεται με απώλεια, είναι σημαντικό να του επιτρέψουν οι γονείς να θρηνήσει για αυτήν και να παρηγορήσουν τη θλίψη του. Αν δεν επιτραπεί στο παιδί να εκφράσει τη θλίψη του, μπορεί να αυξηθεί το άγχος του και να οδηγηθεί ενδεχομένως σε κατάθλιψη.
Ιδιαίτερα σημαντικό επίσης είναι, να προσπαθήσουν οι γονείς να ανακαλύψουν το πώς αντιλαμβάνεται το παιδί την κατάσταση. Τα συναισθήματα που βιώνει το παιδί, συνδέονται άμεσα με την κατανόηση του τι συμβαίνει. Αν για παράδειγμα το παιδί πρόκειται να αλλάξει σχολείο και έχει πείσει τον εαυτό του ότι τα άλλα παιδιά δε θα το κάνουν παρέα, είναι λογικό να αισθάνεται λύπη και φόβο.
Οι γονείς πρέπει να αναζητήσουν την πιθανή αρνητική σκέψη του παιδιού. Αν για παράδειγμα το παιδί χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως “Ποτέ δε θα κάνω φίλους” ή “Όλοι θα έχουν τους φίλους τους και κανένας δε θα με θέλει”, τότε οι γονείς πρέπει να αμφισβητήσουν αυτές τις δηλώσεις βοηθώντας το παιδί να διαμορφώσει μια πιο ισορροπημένη και ρεαλιστική άποψη για το τι επιφυλάσσει το μέλλον. Η τεχνική που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να προκαλέσουν την αρνητική σκέψη, σύντομα θα μπορέσει να εφαρμοστεί και από το παιδί!
Ακόμα και αν οι φόβοι του παιδιού γίνουν πραγματικότητα, είναι σημαντικό να βοηθήσουν οι γονείς το παιδί να σκεφτεί εναλλακτικές λύσεις. Η διδασκαλία του παιδιού να μην τα παρατάει στα δύσκολα, θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη ζωή του!
Τέλος, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να οραματιστεί ένα θετικό αποτέλεσμα και να το ενθαρρύνουν να σκεφτεί όλες τις υπέροχες δυνατότητες που μπορεί να φέρει μία αλλαγή. Η αισιοδοξία στη σκέψη είναι κάτι που μπορούν να καλλιεργήσουν οι γονείς στα παιδιά μέσα από το δικό τους παράδειγμα και στάση απέναντι στις αλλαγές και στις δυσκολίες!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Βιβλιογραφία:
Smith, C. A., & Lazarus, R. S. (1990). Emotion and Adaptation. In L.A. Pervin (Ed.). Hanbook of Personality: Theory and Research (pp.609-637). New York: Guilford.
Smith, C.A. (1989). Dimensions of appraisal and physiological response in emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 56, 339-353.
