Στριφογυρίζουν σαν τις σβούρες, δεν κάθονται σε ένα σημείο, κινούνται αδιάκοπα πάνω κάτω πάνω κάτω, τρέχουν, χοροπηδούν, σκαρφαλώνουν, και εσείς γεμάτοι απορία αναρωτιέστε από που αντλούν όλη αυτή την ενέργεια. Για εσάς το ερώτημα μπορεί να είναι εύλογο, για τα παιδιά όμως η ανάγκη για κίνηση είναι ενστικτώδης και θα φανεί εξαιρετικά χρήσιμη στη γνωστική τους ανάπτυξη!
Στη βιβλιογραφία αναφέρεται πως είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε την κινητική ανάπτυξη των παιδιών από τη συνολική γνωστική τους ανάπτυξη. Σχεδόν οτιδήποτε κάνει το παιδί τα πρώτα χρόνια της ζωής του περιλαμβάνει την αλληλεπίδραση των δύο, σε συνδυασμό με την κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί περπατάει σε έναν κορμό ξύλου, δε μαθαίνει μόνο το πώς να ισορροπεί, αλλά παράλληλα βιώνει τη γνωστική έννοια του “στενού” και τη συναισθηματική έννοια της “αυτοπεποίθησης”!
Η κίνηση ανά ηλικιακή ομάδα…
Σε σύγκριση με τα μωρά, τα παιδιά ηλικίας 2 ετών έχουν εντυπωσιακά αναπτυγμένες δεξιότητες κίνησης, αλλά θα δούμε πως έχουν ακόμα δρόμο μπροστά τους να διανύσουν… Μπορούν να περπατούν και να τρέχουν, αλλά το σώμα τους μπορεί να ταλαντεύεται και οι κινήσεις να παραμένουν αδέξιες. Επίσης, σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά τείνουν να χρησιμοποιούν και τα δύο τους χέρια (ή πόδια) όταν στην πραγματικότητα απαιτείται μόνο το ένα. Όταν για παράδειγμα ένα 2χρονο παιδί θέλει να πιάσει ένα μπισκότο είναι πολύ πιθανό να σηκώσει και τα δύο χέρια.
Στην ηλικία των 3 ετών, τα πόδια στο περπάτημα και στο τρέξιμο παραμένουν πιο κοντά το ένα στο άλλο, και τα παιδιά δε χρειάζεται να εστιάζουν πλέον την προσοχή τους στο τι κάνουν τα χέρια και τα πόδια τους. Είναι σε αυτήν την ηλικία όπου οι κινήσεις του σώματος δείχνουν να έχουν αυτοματοποιηθεί χωρίς να απαιτούν συνειδητή σκέψη! Τα τρίχρονα παιδιά τρέχουν, περιστρέφονται και σταματούν πιο ομαλά και επιδέξια από τα δίχρονα. Επίσης, τείνουν να χρησιμοποιούν μόνο τα χέρι που χρειάζεται για να πιάσουν κάτι. Παρόλα αυτά, οι αστράγαλοι και οι καρποί τους δεν είναι τόσο ευέλικτοι για την ώρα – είναι κάτι που θα το δούμε να συμβαίνει στην ηλικία των 4 και 5 ετών!
Στην ηλικία των 4 ετών, θα παρατηρήσουμε μια ποικιλία στο ρυθμό τρεξίματος και θα δούμε τα παιδιά να εκτελούν άλματα (αν και αδέξια)! Στα 5 τους χρόνια, θα τα δούμε να βελτιώνουν την ικανότητα αναπήδησης και ισορρόπησης, θα τα δούμε να στέκονται στο ένα πόδι για δευτερόλεπτα και θα τα καμαρώνουμε καθώς θα τα βλέπουμε να μιμούνται βήματα χορού! Αυτό που θα μας κάνει επίσης εντύπωση είναι η αυτοπεποίθηση που έχουν όταν εκτελούν όλες αυτές τις κινήσεις!
Αν και σε αυτό το ηλικιακό στάδιο οι δεξιότητες κίνησης των παιδιών έχουν δείξει τεράστια βελτίωση, η πιο επιδέξιες κινήσεις (πχ. δέσιμο κορδονιών) θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να τελειοποιηθούν. Αυτό οφείλεται και συνδέεται με την ανωριμότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος, την περιορισμένη υπομονή και το περιορισμένο εύρος προσοχής των παιδιών.
Η κίνηση και η μάθηση – Δύο έννοιες στενά συνδεδεμένες!
Οι πρώτες δεξιότητες κίνησης που μαθαίνουν τα παιδιά είναι συνήθως αυτές που χρειάζονται για την καθημερινή τους δράση, και είναι αυτές που αυξάνουν την ικανότητα των παιδιών να κινούνται στο χώρο, να φροντίζουν τον εαυτό τους, να μαθαίνουν και να λειτουργούν δημιουργικά!
Για να τελειοποιήσουν τα παιδιά τις δεξιότητες κίνησης όμως θα χρειαστούν εξάσκηση. Για παράδειγμα, δεν μπορούν να τελειοποιήσουν την τεχνική του σκαρφαλώματος όταν δε σκαρφαλώνουν, ούτε μπορούν να τελειοποιήσουν την τεχνική της ρίψης όταν δεν εξασκούνται πάνω σε αυτήν.
Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε περιορισμένα περιβάλλοντα και χώρους και δεν έχουν ερεθίσματα για να παίξουν, δεν έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν και να βιώσουν εμπειρίες. Έτσι μπορεί να υστερούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κίνησης που αυτό με τη σειρά του μπορεί να στερεί από τα παιδιά δυνατότητες μάθησης.
Από την άλλη πλευρά ένα ενεργό και πλούσιο περιβάλλον ενισχύει τη μάθηση των παιδιών. Δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να εξερευνήσουν και να μιμηθούν συμπεριφορές που συχνά τις επαναλαμβάνουν για ατελείωτες ώρες! Μπορεί για παράδειγμα να μεταφέρουν νερό από το ένα ποτήρι στο άλλο για ώρες χωρίς να μειώνεται το ενδιαφέρον τους και εσείς γεμάτοι περιέργεια τα παρατηρείτε και αναρωτιέστε τι σκοπό εξυπηρετεί αυτή η δραστηριότητα.
Για τα παιδιά οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις αποτελούν προϊόν ανακάλυψης! Ανακαλύπτουν έννοιες μέσα από την πράξη και την κίνηση όπως το “γεμάτο” και το “άδειο”, το “γρήγορο” και το “αργό”, το “ψηλά” και το “χαμηλά”! Έρευνες δείχνουν πως αυτή του είδους η μάθηση που σχεδιάζεται από τα παιδιά είναι πολύ πιο αποτελεσματική από τα προγράμματα που φτιάχνουν οι γονείς για τα παιδιά!
Μέσα από την κίνηση τα παιδιά μαθαίνουν επίσης να εστιάζουν την προσοχή τους! Στο παραπάνω παράδειγμα με το νερό, το παιδί μαθαίνει να διατηρεί την προσοχή του στις κινήσεις των χεριών (σε άλλες περιπτώσεις και των ποδιών) για να φέρει εις πέρας το έργο του!
Τα παιδιά τρέχουν, πηδάνε, σκαρφαλώνουν και κινούνται αδιάκοπα γιατί μέσα από την κίνηση αντλούν ευχαρίστηση, δοκιμάζουν τον εαυτό τους, τις δυνάμεις τους και τις ικανότητές τους! Η ενθάρρυνση που λαμβάνουν από τους γονείς τα βοηθά να τελειοποιήσουν και να διευρύνουν τις δεξιότητές τους, τα βοηθά να πιστέψουν στον εαυτό τους και να χτίσουν την αυτοπεποίθησή τους! Την επομένη φορά επομένως που θα τα δείτε να γυρίζουν σαν τις σβούρες, δείξτε κατανόηση και θυμηθείτε πως η κίνηση και η μάθηση είναι δυο φίλοι αχώριστοι!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Βιβλιογραφία:
Craig, G. J. & Baucum, D. (2002). Human Development. Prentice Hall, New Jersey.
Gallahue, D. L. (1975). Motor Development and Movement Experiences for Young Children (3-7). John Wiley & Sons, New York.
