Πολύ συχνά θεωρούμε την τελειομανία ως ένα καλό χαρακτηριστικό, είναι όμως πράγματι έτσι; Για πολλούς γονείς η τελειομανία θα ήταν ευχής έργον για τα παιδιά τους προκειμένου να αποφύγουν την καθημερινή μάχη για τα καθήκοντα και το διάβασμα. Από την άλλη πλευρά όμως, οι γονείς που μεγαλώνουν ένα τελειομανές παιδί έχουν να αντιμετωπίσουν διαφορετικού τύπου δυσκολίες. Μερικά παιδιά ανησυχούν τόσο πολύ για τις επιδόσεις τους που ασκούν τρομερή πίεση στον εαυτό τους για να αριστεύουν σε όλα και να έχουν πάντα επιτυχίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταρρέουν κυριολεκτικά συναισθηματικά όταν δεν καταφέρνουν να πετύχουν το τέλειο.
Τελειομανία σημαίνει ότι δεν μπορείς ποτέ να αποτύχεις, πάντα πρέπει να έχεις την έγκριση των άλλων, και αν έρθεις σε κάτι δεύτερος τότε είσαι αποτυχημένος. Ίσως κάποιοι γονείς (έχοντας τις καλύτερες προθέσεις) πιστεύουν ότι προστατεύοντας το παιδί από το λάθος του κάνουν καλό. Τα παιδιά όμως έχουν ανάγκη να μάθουν πώς να χειρίζονται τα λάθη τους έτσι ώστε να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τα αναπόφευκτα λάθη και τις αποτυχίες της ζωής.
Η τελειομανία αξίζει την ιδιαίτερη προσοχή των γονιών για έναν επιπλέον λόγο. Οι έρευνες δείχνουν ότι συνδέεται με αρκετές ψυχικές διαταραχές όπως διατροφικές διαταραχές (ανορεξία), αγχώδεις διαταραχές και με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Ακόμα όμως και αν το παιδί δεν αναπτύξει τέτοιου είδους διαταραχές, εμμένοντας τόσο πολύ στην τελειότητα βρίσκεται σε μια συνεχή ανησυχία και απογοήτευση, χάνοντας έτσι στιγμές απόλαυσης και ηρεμίας από την καθημερινότητα.
Απαντώντας οι ειδικοί στα παρακάτω ερωτήματα μας βοηθούν να γνωρίσουμε τους τελειομανείς ανθρώπους λίγο καλύτερα:
Ποιοι είναι οι λόγοι που θα κάνουν κάποιον να γίνει τελειομανής;
-
Πολλά χαρισματικά άτομα έχουν τάσεις τελειομανίας επειδή γνωρίζουν πώς να επιτύχουν κάτι.
-
Επίσης πολλοί μαθητές με υψηλές προσδοκίες μπορεί να ενθαρρύνονται από το περιβάλλον τους προς αυτή την κατεύθυνση – ιδιαίτερα αν είχαν επιτυχίες από μικρή ηλικία.
-
Τα παιδιά που έχουν λάβει επαίνους και ενθαρρύνονται να συνεχίσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
-
Τα παιδιά που έχουν λάβει ελάχιστο έπαινο και εμμένουν να διατηρούν άπιαστα υψηλά πρότυπα προσπαθώντας να ευχαριστήσουν γονείς και δασκάλους.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του τελειομανή;
-
Σπάνια εμπιστεύεται δουλειά σε άλλους.
-
Δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις.
-
Θέλει πάντα να έχει τον έλεγχο.
-
Ανταγωνίζεται έντονα.
-
Πάντα έχει να κάνει πράγματα εσπευσμένα και την τελευταία στιγμή.
-
Ασχολείται με τις λεπτομέρειες.
-
Ποτέ δεν δείχνει ικανοποιημένος με τη δουλειά του.
-
Συνεχώς απασχολεί τον εαυτό του με κάτι ή κάποιον.
-
Ασκεί συχνά κριτική στους άλλους.
-
Αρνείται να δεχτεί κριτική για τον εαυτό του.
-
Εστιάζει την προσοχή του στα αρνητικά παρά στα θετικά σχόλια.
-
Ελέγχει τη δουλειά των άλλων.
-
Αποκαλεί τον εαυτό του χαζό ή ηλίθιο όταν δεν κάνει κάτι τέλεια.
-
Χρονοτριβεί.
Πώς σκέφτεται ο τελειομανής;
-
Αν δεν μπορώ να το κάνω τέλεια, ποιο είναι το νόημα;
-
Πρέπει πάντα να προηγούμαι από τους άλλους.
-
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να κάνεις κάτι.
-
Αν τα πάω καλά, θα είμαι ένα αξιαγάπητο άτομο. Αν δεν τα πάω καλά, θα είμαι ένα τίποτα.
-
Ποτέ δεν είμαι αρκετά καλός.
-
Όλα πρέπει να είναι άσπρο ή μαύρο. Το γκρι είναι σκέτο μπέρδεμα.
Πώς νιώθει ο τελειομανής;
-
Μεγάλη ντροπή όταν κάνει λάθη.
-
Θυμώνει με τον εαυτό του και νιώθει άσχημα όταν δέχεται κριτική.
-
Αγχωμένος όταν λέει τη γνώμη του στους άλλους.
-
Ιδιαίτερα ανήσυχος για τις λεπτομέρειες.
-
Φόβο μήπως και δεν μπορέσει να αντεπεξέλθει σε μία κατάσταση και μήπως απορριφθεί από τους άλλους.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Αν και δύσκολα μπορεί να αλλάξει κάποιος τελείως το τελειομανές παιδί, οι γονείς μπορούν να το βοηθήσουν να βρει την ισορροπία και να μην είναι τόσο αυστηρό με τον εαυτό του.
-
Βοηθήστε το παιδί να αναζητά και να προσπαθεί για το καλύτερο και όχι για την τελειότητα.
-
Αναγνωρίστε ποιες είναι οι πηγές που κάνουν το παιδί να θέλει την τελειομανία – ίσως του λέτε ότι οι βαθμοί για σας δεν είναι το παν, αλλά όταν σας βλέπει να κάνετε σημαία τις διακρίσεις του, του δημιουργείτε ασυναίσθητα πίεση να φέρνει πάντα αυτό το αποτέλεσμα. Δείξτε του ότι για σας αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια που κάνει για να μάθει κάτι καινούριο ανεξάρτητα από το βαθμό του.
-
Αξιολογήστε ποια είναι τα συναισθήματά του για την αποτυχία και ποια για την επιτυχία και βοηθήστε το να δει τα πράγματα πιο ρεαλιστικά αλλάζοντας τη λάθος πεποίθηση που μπορεί να έχει.
-
Δείξτε του πώς να υψώνει το ανάστημά του ενάντια στους ανθρώπους που το θέλουν τέλειο και πώς να δοκιμάζει νέα πράγματα χωρίς να φοβάται το ρίσκο.
-
Δείξτε του πώς να απολαμβάνει το ταξίδι της μάθησης και όχι μόνο το τελικό αποτέλεσμα.
-
Δημιουργήστε ένα ασφαλές περιβάλλον για το παιδί ακόμα και όταν κάνει λάθη και δείξτε του έμπρακτα ότι έχει δικαίωμα στο λάθος. Δώστε του βοήθεια όταν τη ζητάει αλλά αφήστε το να κάνει λάθη παρουσιάζοντας το δικό του έργο και αποτέλεσμα στο σχολείο. Έτσι θα του μειώσετε την πίεση που μπορεί να νιώθει για να έχει πάντα το τέλειο αποτέλεσμα, αλλά ταυτόχρονα του δίνετε την αυτοπεποίθηση να πιστέψει ότι μπορεί να πετύχει και χωρίς τη δική σας βοήθεια.
-
Ενθαρρύνετε το παιδί που δοκίμασε να κάνει κάτι ακόμα και αν τα πράγματα δεν πήγαν έτσι όπως τα ήθελε.
-
Μην το παρακάνετε με την καθημερινή επιβράβευση. Όταν οι γονείς εστιάζουν πάρα πολύ στην επιβράβευση και στον έπαινο το παιδί παίρνει το μήνυμα ότι αυτά που κάνει είναι πιο σημαντικά από αυτό που είναι.
-
Δείτε πώς συμπεριφέρεστε εσείς και λειτουργήστε ως θετικό παράδειγμα. Μήπως έχετε και εσείς χαρακτηριστικά τελειομανίας; Πολλά τελειομανή παιδιά έχουν τουλάχιστον ένα γονιό τελειομανή.
Να θυμάστε πως τα παιδιά έχουν ανάγκη να δουν από εσάς ότι η αγάπη σας δεν είναι ένα είδος συμβολαίου που δίνεται υπό όρους και κρίνεται με βάση τις επιδόσεις τους. Εκτιμήστε και άλλες πλευρές του χαρακτήρα τους και δείξτε στα παιδιά πόσο περήφανους σας κάνουν με πράγματα που δεν αξιολογούνται με βαθμούς και διακρίσεις όπως για παράδειγμα όταν προσφέρουν την βοήθειά τους σε άλλους ανθρώπους. Προσφέρετε απλόχερα την άνευ όρων αγάπη σας και την αποδοχή σας για να καταφέρετε να έχετε ευτυχισμένα παιδιά!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
