Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε μέσα σε κοινωνικές ομάδες με πρώτη και καθοριστική για τη ζωή μας, την οικογένεια. Μεγαλώνοντας, πρέπει και επιβάλλεται να ενταχθούμε σε μια μεγαλύτερη κοινωνική ομάδα, αυτήν του σχολείου. Επομένως, είτε μας το επιβάλλει ή ίδια μας η φύση, είτε η κοινωνία όπου ζούμε και μεγαλώνουμε, οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα και κυριότερος σκοπός μας είναι να ανήκουμε και να βιώνουμε συναισθήματα αποδοχής και ολοκλήρωσης στην κοινωνική ομάδα που ανήκουμε. Τα παιδιά που φέρονται αρνητικά είναι αποθαρρυμένα, διότι νιώθουν ότι δεν ανήκουν ή δεν μπορούν να ενταχθούν με θετικό τρόπο. Η αρνητική τους συμπεριφορά έχει συνήθως σαν σκοπό την άτοπη προσοχή. Έτσι πιστεύουν ότι μπορούν να αποκτήσουν σημασία, ότι μπορούν να ανήκουν έστω και με αρνητικό τρόπο.
Τα συναισθήματα
Από που πηγάζουν τα συναισθήματα; Γιατί νιώθουμε χαρούμενοι, θυμωμένοι ή ενοχλημένοι; Γιατί μερικοί από εμάς αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους καλύτερα από μερικούς άλλους; Αν υποθέσουμε ότι είναι καλύτερα να μη θυμώνουμε με τα παιδιά μας γιατί ακόμα και όταν το κάνουμε, δεν αποδεικνύεται και ιδιαίτερα αποτελεσματικό, τότε τι θα έπρεπε να κάνουμε με το θυμό μας; Συνήθως θεωρούμε ότι τα συναισθήματα μας είναι μαγικές δυνάμεις που εισβάλλουν από έξω και ουδεμία σχέση έχουν με τον τρόπο που χειριζόμαστε εμείς οι ίδιοι τις καταστάσεις. Π.χ.<<Με θύμωσε τόσο πολύ…>> ή <<Έχω το πιο δύσκολο παιδί του κόσμου, κοντεύει να με τρελάνει!>>. Δεν δείχνουμε να συνειδητοποιούμε ότι καθένας μας είναι υπεύθυνος για αυτά που νιώθει.
Κάθε συμπεριφορά, ακόμα και η αρνητική συμπεριφορά, εξυπηρετεί ένα σκοπό. Έτσι και τα συναισθήματά μας και η συμπεριφορά μας βασίζονται στα πιστεύω μας και στους σκοπούς μας. Νιώθουμε και πράττουμε σύμφωνα με αυτά που πιστεύουμε. Αν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι έχουν φιλική διάθεση και ότι είναι άξιοι εμπιστοσύνης, δημιουργούμε θετικά συναισθήματα και τις προϋποθέσεις για να τους πλησιάσουμε. Αν πάλι πιστεύουμε ότι δεν έχουν φιλική διάθεση και δεν είναι άξιοι εμπιστοσύνης, δημιουργούμε εχθρικά συναισθήματα και κρατούμε την ανάλογη στάση για να τους κρατήσουμε σε απόσταση.
Οι γονείς συχνά ενοχλούνται και θυμώνουν γιατί τα παιδιά τους δεν είναι έτσι όπως τα προσδοκούν. Αυτά τα αρνητικά συναισθήματα θυμού και ενόχλησης εξυπηρετούν το σκοπό τους: θέλουν να ελέγχουν το παιδί. Μόλις οι γονείς αποφασίσουν ότι δεν είναι ανάγκη να ελέγχουν (δηλ. ότι μπορούν να θέσουν όρια και να αφήσουν τα παιδιά να αποφασίσουν και να διδαχθούν από τις συνέπειες), δεν υπάρχει πλέον κανένας λόγος για να ενοχλούνται και να θυμώνουν.
Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τα συναισθήματά τους για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Τα παιδιά από την στιγμή που γεννιούνται ξοδεύουν ατελείωτες ώρες παρατηρώντας τις αντιδράσεις των γονιών τους με αποτέλεσμα να αποκτούν μια μοναδική δεξιότητα, μαθαίνουν να τους χειρίζονται.
Παράδειγμα:
Σκεφτείτε τα παιδιά που ανακάλυψαν ότι κερδίζουν δύναμη και προσοχή με τα δάκρυα ή με τον θυμό τους. Μπορούν να χρησιμοποιούν τα δάκρυα ή τις φωνές τους για να περάσει το δικό τους, ή για να δικαιολογηθούν που δεν αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα. Τα ευαίσθητα παιδιά για παράδειγμα, έχουν τα πληγωμένα αισθήματά τους στην τσέπη. Τα χείλη τους τρεμουλιάζουν, τα μάτια τους βουρκώνουν σαν να έχουν πάνω τους μια ταμπέλα που να λέει <<Εύθραυστο – πιάστε με προσεκτικά αλλιώς θα σπάσω>>. Αυτά τα παιδιά όμως κάθε άλλο παρά εύθραυστα είναι. Απεναντίας είναι πολύ δυνατά και χειριστικά. Χρησιμοποιούν τα συναισθήματά τους για να υποχρεώσουν τους άλλους να τα μεταχειριστούν σαν κάτι το ιδιαίτερο. Επηρεάζουν τους γονείς τους για να τρέξουν να τα βοηθήσουν. Να τα μεταχειριστούν σαν κάτι ιδιαίτερο.
Όταν όμως οι γονείς χάσουν την υπομονή τους, τότε τα παιδιά, τους κάνουν να το πληρώσουν ακριβά. Τα κλάματα συνοδεύονται από φράσεις που πληγώνουν <<Είσαι η χειρότερη μαμά του κόσμου>> <<Θέλω να έχω άλλους γονείς>>. Δίνουν την πιο πετυχημένη παράσταση για να επιδείξουν τα πληγωμένα τους αισθήματα. Οι γονείς νιώθουν ένοχοι και προσπαθούν να αναπληρώσουν το κενό αθετώντας συμφωνίες και χαλαρώνοντας τα όρια που έχουν θέσει.
Μόλις οι γονείς αναγνωρίσουν πως τα παιδιά μπορούν να μεταχειριστούν τα συναισθήματά τους για να χρησιμοποιήσουν τους μεγάλους όπως θέλουν, είναι σε θέση να τα επηρεάσουν θετικά. Μπορούν να βγουν από το φαύλο κύκλο θυμού και ενόχλησης αποφεύγοντας να αντιδράσουν, όταν τα παιδιά προσπαθούν να μεταχειριστούν τα συναισθήματα για να τους χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν. Μπορούν να επαναλάβουν ξεκαθαρίζοντας τα όρια και τις φυσικές συνέπειες της συμπεριφοράς των παιδιών μένοντας σταθεροί σε αυτά. Είναι απαραίτητο μέρος της ωριμότητάς μας να γίνουμε υπεύθυνοι για τα συναισθήματά μας και υπεύθυνοι για τη διαχείρισή τους.
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Πηγή: Dinkmeyer, D. & MacKay, G. (1997). Σχολείο για γονείς. Αθήνα. Εκδόσεις Θυμάρι.
