Μία από τις πιο σημαντικές δεξιότητες των παιδιών είναι η ικανότητά τους να παρατηρούν – να παρατηρούν και να επεξεργάζονται τους πάντες και τα πάντα. Εκατοντάδες έρευνες δείχνουν την τάση και τη θέληση των παιδιών να μιμούνται τη συμπεριφορά των γονιών τους. Οι έρευνες επίσης δείχνουν ότι τα παιδιά μεγαλώνοντας τείνουν να μοιάζουν σε μεγάλο βαθμό τους γονείς τους. Αυτό το γεγονός αποδεικνύεται μεγάλη ευθύνη για τους γονείς διότι έχουν τεράστια επιρροή στην εξέλιξη των παιδιών τους.
Κοινωνικοί επιστήμονες και γενετιστές έχουν εντοπίσει πολλές συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται από τη μια γενιά στην επόμενη. Για παράδειγμα, τα παιδιά που οι γονείς τους καπνίζουν στο σπίτι έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν και οι ίδιοι καπνιστές. Οι γονείς που κάνουν χρήση αλκοόλ ή φαρμάκων είναι πολύ πιθανό να δουν αργότερα τα παιδιά τους να κάνουν το ίδιο. Οι γονείς που ασκούν βία στα παιδιά τους, είτε λεκτική είτε σωματική, το πιθανότερο είναι να μεγαλώσουν παιδιά που θα συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο στην οικογένειά τους.
Δεν είναι όμως μόνο οι κοινές συμπεριφορές που μπορούν να παρατηρηθούν από γενιά σε γενιά. Είναι και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που υιοθετούν τα παιδιά από τους γονείς τους. Για παράδειγμα, οι γονείς που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, το πιθανότερο είναι να έχουν παιδιά που δεν πιστεύουν και τα ίδια στον εαυτό τους. Οι γονείς που είναι αρνητικοί και απαισιόδοξοι επηρεάζουν τα παιδιά αρνητικά γιατί και τα ίδια μεγαλώνοντας τείνουν να βλέπουν τον κόσμο μέσα από αρνητικό πρίσμα.
Το ότι πολλές μελέτες και ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως υπάρχουν επαναλαμβανόμενα συμπεριφορικά μοτίβα ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, δεν σημαίνει ότι έχουν καθορίσει επακριβώς τι είναι αυτό που που τα προκαλεί. Αυτό που είναι γενικότερα αποδεκτό στη σημερινή βιβλιογραφία, είναι ότι μερικές συμπεριφορές και χαρακτηριστικά των παιδιών οφείλονται σε βιολογικούς παράγοντες και μερικές/-α σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αν πάρουμε για παράδειγμα την τάση του ατόμου να ελέγχει την παρορμητική του συμπεριφορά, υποθέτουμε ότι το άτομο αυτό κληρονομεί ένα γονίδιο που το προδιαθέτει να ελέγχει τις παρορμήσεις του, αλλά λαμβάνουμε υπόψη και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως την ανατροφή του ατόμου και το οικογενειακό περιβάλλον που θα το ωθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Την θεωρία αυτή έρχονται να την υποστηρίξουν πολλά επιστημονικά ευρήματα. Το παιδιά που βιώνουν την ενδοοικογενειακή βία για παράδειγμα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε επιθετικούς ενήλικες. Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά που γεννιούνται με κάποιο βαθμό επιθετικότητας εξαιτίας του ταμπεραμέντου τους, αλλά μεγαλώνουν σε ένα σπίτι όπου οι γονείς χειρίζονται τις διαφωνίες τους μέσα από το διάλογο και δείχνοντας σεβασμό ο ένας στον άλλον χωρίς να ασκούν βία, το πιθανότερο είναι ότι το παιδί θα ελέγξει την επιθετική συμπεριφορά και θα αποκτήσει τις απαραίτητες εκείνες δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να επιλύει αποτελεσματικά τα προβλήματα. Επομένως αυτό που υποστηρίζει η θεωρία είναι ότι οι γονείς δίνουν τα γονίδια στα παιδιά τους κατά τη σύλληψη, και μέσα από την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση θα δώσουν την κατεύθυνση για το ποιες συμπεριφορές και χαρακτηριστικά θα εκδηλωθούν ή όχι.
Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς ότι λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά τους;
Η επίγνωση της επιρροής των γονιών στα παιδιά είναι εξαιρετικής σημασίας. Η αρνητική συμπεριφορά μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τα παιδιά αλλά το ίδιο ισχύει και για τα θετικά χαρακτηριστικά των γονιών που μπορούν να μιμηθούν τα παιδιά. Υπάρχουν γονείς με υψηλή αυτοεκτίμηση που τείνουν να καλλιεργούν την ίδια θετική εικόνα και στα παιδιά τους. Επίσης οι γονείς που αγαπούν το διάβασμα και τη μάθηση τείνουν να έχουν παιδιά που ξεπερνούν τα επιτεύγματα των γονιών τους στο κομμάτι της εκπαίδευσης. Αν και οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά διαζευγμένων οικογενειών είναι πιο πιθανό να δημιουργήσουν και τα ίδια ασταθείς σχέσεις στο μέλλον, πραγματικότητα επίσης είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που έχουν επιτυχημένους γάμους, τείνουν να βρίσκουν την ευτυχία και τα ίδια μέσα στις σχέσεις τους.
Αυτό που είναι σημαντικό να θυμούνται οι γονείς, είναι ότι ο τρόπος που μαθαίνουν τα παιδιά είναι μέσω της μίμησης. Η συνειδητοποίηση αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικότατο εργαλείο στη διαδικασία ανατροφής των παιδιών και να λειτουργήσει προς όφελος τόσο των γονιών όσο και των παιδιών. Για να αποτελέσουν όμως οι γονείς ένα θετικό πρότυπο για τα παιδιά τους, θα πρέπει να βρίσκονται πάντα μια σκέψη πιο μπροστά και να έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους. Οι περισσότεροι γονείς ζητούν την πειθαρχία από τα παιδιά τους, αλλά αυτό που θα πρέπει να επιδιώκουν είναι να μπορούν και οι ίδιοι να πειθαρχούν τον εαυτό τους.
Είναι εύκολο να επιβάλλουν οι γονείς στα παιδιά τους τα “όχι” και τα “μη”. “Μη λες ψέματα”, “Μη φωνάζεις”, “Μη χτυπάς” κλπ., αλλά θέλει μεγαλύτερη προσπάθεια και πειθαρχία από τους ίδιους τους γονείς να κάνουν πράξη αυτά που κηρύττουν.
Σκεφτείτε τα θετικά πράγματα που θέλετε να περάσετε στα παιδιά σας – την ευτυχία, την υπομονή, τον σεβασμό, τη γενναιοδωρία, την καλοσύνη, την αισιοδοξία, την πειθαρχία κ.α. Τα παιδιά σέβονται τους ανθρώπους που είναι συνεπείς σε αυτά που λένε. Η υποκρισία και η ασυνέπεια ωθεί τα παιδιά στο να ακολουθήσουν λάθος μονοπάτια δημιουργώντας αποπροσανατολισμό.
Στο τέλος, αυτό που βλέπουν και πιστεύουν τα παιδιά, αυτό και γίνονται. Προσπαθήστε να γίνετε η “μηλιά” που κουβαλάει στα κλαδιά της τους σωστούς καρπούς. Γίνετε εσείς το θετικό παράδειγμα που κάθε παιδί θα ήθελε να μοιάσει και που αργότερα με τη σειρά του θα μεταδώσει στις επόμενες γενιές!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
