Όλοι οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να πιστεύουν στον εαυτό τους, να τα πηγαίνουν καλά στο σχολείο και στις άλλες δραστηριότητες που έχουν. Για αυτό το λόγο προσπαθούν να τα ενθαρρύνουν με διάφορους τρόπους και μεθόδους. Αρκετές φορές όμως, οι γονείς μέσα σε αυτήν την προσπάθεια κάνουν ένα λάθος. Επιβραβεύουν και επαινούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του παιδιού όπως “Είσαι πολύ έξυπνος” ή “Είσαι τέλεια μαθήτρια” και όχι την προσπάθεια που κάνει το παιδί.
Ο επικεφαλής ερευνητής του πανεπιστημίου της Ουτρέχτης Eddie Brummelman, παρατήρησε ότι αυτός ο τρόπος επαίνου μπορεί να αποτύχει το σκοπό του σε παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σύμφωνα με την έρευνα, τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση που δέχονται συχνά επαίνους και επιβράβευση για τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά αποθαρρύνονται αντί να προσπαθούν περισσότερο – αρχίζουν να νιώθουν ντροπή, φόβο για την αποτυχία και αποκτούν την αίσθηση ότι δεν αξίζουν.
Στην έρευνα συμμετείχαν 357 γονείς οι οποίοι είχαν να διαβάσουν έξι υποθετικές αναφορές για παιδιά. Οι τρεις ήταν για παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση (π.χ. Η Μαρία είναι συνήθως ικανοποιημένη με τον εαυτό της) και τρεις με χαμηλή αυτοεκτίμηση (π.χ. Η Γεωργία είναι συχνά απογοητευμένη με τον εαυτό της). Αφού διάβασαν οι συμμετέχοντες τις υποθετικές αναφορές των παιδιών, έπρεπε στη συνέχεια να γράψουν τον τρόπο που θα ενθάρρυναν και θα επαινούσαν τα παιδιά για να ολοκληρώσουν μια δραστηριότητα όπως να ζωγραφίσουν μια εικόνα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι περισσότεροι γονείς επαινούσαν στο διπλάσιο τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση τονίζοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά (π.χ. Είσαι φανταστικός ή τέλειος καλλιτέχνης), από ότι τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση. Επίσης αυτό που βρέθηκε ήταν ότι οι συμμετέχοντες στα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση έτειναν να επαινούν περισσότερο την προσπάθεια (π.χ. Έκανες καλή δουλειά με τη ζωγραφιά).
Οι γονείς μπορεί να πιστεύουν ότι επαινώντας τα παιδιά για τα εγγενή χαρακτηριστικά τους τα βοηθούν να ενισχύσουν τη χαμηλή τους αυτοπεποίθηση, αλλά αυτό μπορεί να περνάει το μήνυμα στο παιδί ότι αξίζει σαν άτομο μόνο όταν πετυχαίνει. Όταν αυτά τα παιδιά έρθουν εκ των πραγμάτων κάποια στιγμή αντιμέτωπα με την αποτυχία, μπορεί να νιώσουν ότι είναι ανάξια και ανίκανα.
Σε μία ακόμα έρευνα με συμμετέχοντες παιδιά αυτήν τη φορά, αυτό που συμπέραναν οι ερευνητές ήταν ότι τα παιδιά που επαινούνται για την προσπάθειά τους δεν συνδέουν την προσωπική τους αξία με την επιτυχία – αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βλέπουν την αποτυχία ως μια προσωρινή κατάσταση ή ως έλλειψη προσπάθειας και όχι ως ελάττωμα του χαρακτήρα τους.
Ο καθηγητής ψυχολογίας Brad Bushman, είπε ότι αν και η διαφορά του επαίνου για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του παιδιού με τον έπαινο της προσπάθειας μπορεί να είναι πολύ λεπτή, ωστόσο μπορεί αυτή η διαφορά να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση των παιδιών.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
-
Να επαινούν και να ενθαρρύνουν την προσπάθεια που κάνει το παιδί όσο μικρή και αν είναι.
-
Είναι προτιμότερο να επαινούν και να ενθαρρύνουν τη θετική συμπεριφορά του παιδιού και όχι το ίδιο το παιδί. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί αντιλαμβάνεται τι είναι αυτό που κάνει σωστά, αποκτά κατεύθυνση, προσανατολισμό και μπορεί να θέσει στόχους για να βελτιώσει την επίδοσή του. Αντίθετα αν επαινείται το παιδί για αυτό που είναι και τύχει να αποτύχει, μπορεί να νιώσει ντροπή και να δημιουργήσει τη λανθασμένη πεποίθηση ότι δεν αξίζει ως άτομο.
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Βιβλιογραφία
Brummelman, E., Thomaes, S., Overbeek, G., Orobio de Castro, B., Van den Hout, M. & Bushman. B. (2013).On Feeding Those Hungry for Praise: Person Praise Backfires in Children With Low Self-Esteem.
Journal of Experimental Psychology: General, DOI:10.1037/a0031917
