Μια ματιά να ρίξει κανείς στο δρόμο, στην τηλεόραση, στο σχολείο, στην παιδική χαρά και θα διαπιστώσει ότι πολλές από τις αντιλήψεις, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας, τις κατευθύνουν τα στερεότυπα. Για παράδειγμα, αν στο δρόμο κάποιος κάνει μια άτσαλη κίνηση και ο οδηγός τύχει να είναι γυναίκα – οι περισσότεροι αυτόματα θα σκεφτούν “Ε βέβαια, γυναίκα οδηγός”. Αν στο πάρκο ένα 2χρονο αγοράκι σηκώσει μια βαριά πέτρα, η μαμά το πιθανότερο είναι ότι θα πει “Μπράβο το αγόρι μου, είσαι πολύ δυνατός”. Την ίδια πέτρα αν πάει να τη σηκώσει ένα 2χρονο κοριτσάκι, το πιθανότερο είναι ότι η μαμά θα πει “Άσε κάτω την πέτρα γιατί θα χτυπήσεις”.
Είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, πολλές από τις από τις προσδοκίες που έχουμε για τα δύο φύλα βασίζονται σε αυτά που παρατηρούμε γύρω μας και από τα μηνύματα που μας περνάει η κοινωνία όπου ζούμε και μεγαλώνουμε.
Από τα πρώτα χρόνια κιόλας των παιδιών υπάρχουν διαφορετικές προσδοκίες από τα αγόρια και διαφορετικές από τα κορίτσια. Οι προσδοκίες αυτές λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία – αν μια συμπεριφορά αναμένεται και ενθαρρύνεται, το παιδί είναι το πιο πιθανό να συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά.
Σε μελέτη βρέθηκε ότι τα παιδιά από μικρή ηλικία έχουν πολύ καλή αίσθηση των στερεοτύπων που αφορούν στη συμπεριφορά τους. Παιδιά από 2μιση ετών μέχρι 3μιση μπόρεσαν και απέδωσαν ρόλους αντίστοιχα με το φύλο με εντυπωσιακή λεπτομέρεια – “Τα κορίτσια παίζουν με κούκλες, βοηθάνε τη μαμά, μαγειρεύουν, καθαρίζουν το σπίτι, μιλάνε πολύ και δε χτυπάνε ποτέ” – “Τα αγόρια παίζουν με αυτοκινητάκια, βοηθάνε τον μπαμπά, φτιάχνουν πράγματα και χτυπάνε”.
Πώς όμως τα στερεότυπα μπορούν και επηρεάζουν τη σχολική επίδοση;
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα στερεότυπα που αφορούν στις διαφορές των δύο φύλων έχουν αρνητική επίδραση στα παιδιά. Ο λόγος που τα αγόρια και τα κορίτσια συμπεριφέρονται διαφορετικά σύμφωνα με έρευνες, είναι πιθανότατα αποτέλεσμα περιβαλλοντικών επιρροών που ξεκινούν από μικρή ηλικία – οι γονείς αρκετά συχνά δεν το καταλαβαίνουν αυτό.
Πρόσφατη μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, προσπάθησε να προσδιορίσει τα αίτια της αποτυχίας των αγοριών στο σχολείο και έδειξε ότι τα αρνητικά στερεότυπα για τα αγόρια, εμποδίζουν την μέγιστη απόδοσή τους στο σχολείο. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απόδοση των ανθρώπων μειώνεται όταν οι άλλοι τους βλέπουν μέσα από το πρίσμα φυλετικών, ταξικών και άλλων κοινωνικών στερεοτύπων όπως αυτών που σχετίζονται με το φύλο. Τα παιδιά πιστεύουν ότι τα κορίτσια τα πηγαίνουν καλύτερα από ότι τα αγόρια στο σχολείο και επίσης πιστεύουν ότι έτσι σκέφτονται και οι ενήλικες.
Στην έρευνα αυτή εξέτασαν τα στερεότυπα των παιδιών για τη συμπεριφορά, την ικανότητα και τα κίνητρα των αγοριών και των κοριτσιών. Οι ερευνητές έδωσαν σε 238 παιδιά ηλικίας από 4 ως 10 μια σειρά από σενάρια που έδειχναν ένα παιδί με καλή συμπεριφορά και σχολική επίδοση όπως “Αυτό το παιδί θέλει πραγματικά να μάθει και να τα πάει καλά στο σχολείο”, και ένα με λιγότερο καλή συμπεριφορά και σχολική επίδοση όπως “Αυτό το παιδί δεν τα πάει πολύ καλά στο σχολείο”. Στη συνέχεια ζήτησαν από τα παιδιά να πουν σε ποιον αναφέρεται το σενάριο δείχνοντας σε μια εικόνα αν είναι αγόρι ή κορίτσι. Τα παιδιά από νεαρή ηλικία ταίριαζαν τις θετικές ιστορίες με τα κορίτσια και τις αρνητικές με τα αγόρια. Γενικά πίστευαν ότι τα κορίτσια συμπεριφέρονταν καλύτερα, είχαν καλύτερη επίδοση και καταλάβαιναν καλύτερα τι πρέπει να κάνουν από ότι τα αγόρια.
Σε επόμενη έρευνα όταν είπαν στα παιδιά ότι τα αγόρια αναμένεται να τα πάνε χειρότερα στο σχολείο από ότι τα κορίτσια (τα προκατέβαλαν αρνητικά), αυτό που παρατήρησαν στη συνέχεια ήταν μια μειωμένη επίδοση στην ανάγνωση, στα μαθηματικά και στη έκθεση για τα αγόρια. Σε άλλο δείγμα παιδιών που είπαν ότι τα αγόρια αναμένεται να τα πάνε εξίσου καλά με τα κορίτσια, παρατήρησαν βελτίωση των αγοριών στις σχολικές δοκιμασίες.
Τα στερεότυπα όμως δεν αφήνουν ανεπηρέαστα τα κορίτσια. Η γενική αντίληψη που επικρατεί είναι ότι τα κορίτσια δεν τα καταφέρνουν τόσο καλά στα μαθηματικά όσο τα αγόρια – και αυτό γιατί τα αγόρια φημίζονται για την τετράγωνη λογική τους. Το αποτέλεσμα είναι τα κορίτσια να καλλιεργούν μέσα τους αυτή την πεποίθηση αποφεύγοντας να ασχοληθούν με τα μαθηματικά και πιθανότατα να έχουν χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι βλέπουμε περισσότερες γυναίκες σε επαγγέλματα που σχετίζονται με θεωρητική κατεύθυνση όπως δασκάλες και φιλόλογους και περισσότερους άντρες να ασχολούνται με επαγγέλματα που σχετίζονται με θετικές επιστήμες όπως μηχανικούς, μαθηματικούς και φυσικούς.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Έχουμε συχνά την πεποίθηση ότι το φύλο αποτελεί σημαντικό προγνωστικό παράγοντα για τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι τα αγόρια και τα κορίτσια έχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές.
Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να αξιοποιούν τις δυνατότητές τους και να μην περιορίζονται από τα στερεότυπα των φύλων.
Αποφύγετε να βάζετε ταμπέλες όπως “Τα κορίτσια είναι καλύτερες μαθήτριες” ή “Τα αγόρια είναι καλοί στα μαθηματικά”.
Δώστε παραδείγματα στα παιδιά για γυναίκες και άντρες που πέτυχαν στον τομέα τους ανεξάρτητα από το φύλο τους.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά και βοηθήστε τα να εξασκηθούν σε όλα τα μαθήματα χωρίς να τα περιορίζετε ή να τα προκαταβάλετε αρνητικά.
Τα παιδιά αξίζουν να μεγαλώσουν σε ένα κόσμο όπου όλες οι πιθανότητες είναι ανοιχτές και δεν περιορίζονται από το φύλο τους. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι να δώσουν στα παιδιά την ευκαιρία να ονειρευτούν και να πετύχουν οτιδήποτε μπορεί να φανταστούν!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
