Πώς νιώθει το παιδί σας; Ποιες είναι οι αγωνίες του και οι ανησυχίες του; Πόσο ευτυχισμένο και ξένοιαστο νομίζετε ότι είναι; Αν σας έκανε κάποιος αυτές τις ερωτήσεις, πόσο σίγουροι είσαστε ότι θα μπορούσατε να δώσετε μια αντικειμενική και κοντά στην πραγματικότητα απάντηση;
Πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, αποκάλυψε ότι οι γονείς έχουν συχνά μία μη ρεαλιστική ρόδινη εικόνα της συναισθηματικής ζωής των παιδιών τους. Πιο συγκεκριμένα η μελέτη έδειξε ότι οι γονείς τείνουν να υπερεκτιμούν την αισιοδοξία των παιδιών τους και από την άλλη πλευρά τείνουν να υποβαθμίζουν τις ανησυχίες τους. Πόσο αλήθεια είναι όμως αυτό το ροζ συννεφάκι της παιδικής ηλικίας που έχουμε ίσως οι περισσότεροι στο μυαλό μας;
Στην συγκεκριμένη έρευνα μέσα από ερωτηματολόγια, αξιολογήθηκαν τόσο οι απόψεις των γονιών για τα συναισθήματα και τις ανησυχίες των παιδιών τους, όσο και οι απόψεις των ίδιων των παιδιών για πράγματα που ανησυχούν και φοβούνται. Στα παιδιά δόθηκε μια κλίμακα διαβάθμισης για να βαθμολογήσουν πόσο συχνά αισθάνονταν διαφορετικά είδη συναισθημάτων.
Στο αρχικό στάδιο της μελέτης συμμετείχαν 228 παιδιά (ψυχολογικά υγιή) ηλικίας από 4 έως 11. Οι απαντήσεις των παιδιών σχετικά με τις ανησυχίες που βίωναν (γενικό άγχος, πανικό, κοινωνική φοβία, άγχος αποχωρισμού), δεν είχαν συσχέτιση με τις απαντήσεις των γονιών τους – συνήθως της μητέρας. Οι γονείς είχαν την τάση να υποτιμούν το άγχος που βιώνουν τα παιδιά τους.
Το δεύτερο στάδιο της μελέτης ήταν παρόμοιο με το πρώτο, μόνο που αυτήν τη φορά προκειμένου οι ερευνητές να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα λάθους στα ευρήματα, οι γονείς και τα παιδιά είχαν να απαντήσουν ακριβώς τις ίδιες διατυπωμένες ερωτήσεις. Και πάλι όμως η εικόνα των αποτελεσμάτων παρέμεινε η ίδια. Οι απαντήσεις των παιδιών δεν είχαν συσχέτιση με τις απαντήσεις των γονιών τους, με τους γονείς να υποτιμούν το βαθμό ανησυχίας που βιώνουν τα παιδιά τους.
Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο της έρευνας, προστέθηκαν 90 παιδιά ηλικίας από 5 έως 10, και οι ερωτήσεις που τους δόθηκαν ήταν σχετικά με την αισιοδοξία που ένιωθαν. Οι γονείς είχαν να απαντήσουν ερωτήσεις σχετικά με τη δική τους αισιοδοξία αλλά και για αυτήν των παιδιών τους. Τα αποτελέσματα της μελέτης και πάλι έδειξαν αποτυχία συσχέτισης των απαντήσεων των γονιών με αυτές των παιδιών, με τους γονείς να υπερεκτιμούν την αισιοδοξία που νιώθουν τα παιδιά τους.
Με βάση αυτά τα ευρήματα, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ή να υποθέσει ότι ίσως είναι τα παιδιά αυτά που έχουν διαστρεβλωμένη άποψη των δικών τους συναισθημάτων και οι γονείς είναι αυτοί που έχουν την πραγματική εικόνα. Οι ερευνητές ωστόσο το απέκλεισαν αυτό το ενδεχόμενο γιατί οι γονείς και στα τρία στάδια της μελέτης έτειναν να υποτιμούν τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών τους και να υπερεκτιμούν τα θετικά, και από την πλευρά των παιδιών, θεωρήθηκε απίθανο από τον τρόπο που δόθηκαν και διατυπώθηκαν οι ερωτήσεις να δίνουν συστηματικά ακραίες απαντήσεις προς μία κατεύθυνση. Επιπλέον, τα νέα ευρήματα της συγκεκριμένης έρευνας είναι σε απόλυτη ταύτιση με την ευρύτερη βιβλιογραφία που δείχνει την τάση που έχουν οι γονείς να διαμορφώνουν μια εξωπραγματικά ρόδινη εικόνα της ζωής των παιδιών τους.
Τα ευρήματα της έρευνας είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε πολλά επίπεδα. Πολλοί επιστημονικοί κλάδοι που μελετούν τη ψυχολογία, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των παιδιών βασίζονται στις αναφορές και στις εντυπώσεις των γονιών, των εκπαιδευτικών και άλλων ενηλίκων, χωρίς να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν ο τρόπος που βιώνουν και περιγράφουν τα ίδια τα παιδιά τα συναισθήματά και τις ανησυχίες τους.
Επιπλέον, όταν η εικόνα που έχουν οι γονείς για τα συναισθήματα των παιδιών απέχει τόσο πολύ από αυτό που βιώνει πραγματικά τα παιδί, μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά τόσο η σχέση τους και ο τρόπος που επικοινωνούν, αλλά και από την άλλη το παιδί μπορεί να διογκώσει τα αρνητικά του συναισθήματα, να νιώσει μοναξιά και έλλειψη κατανόησης, να τα κρατάει όλα για τον εαυτό του χωρίς να μοιράζεται αυτά που νιώθει, και στο τέλος να οδηγηθεί στην απόσυρση γιατί ξέρει ότι δε θα βρει ανταπόκριση (ανατρέξτε στο άρθρο “Πότε τα παιδιά δεν μοιράζονται τις εμπειρίες τους – <<Δεν μας λέει ποτέ αυτά που του συμβαίνουν>>”).
Είναι επομένως σημαντικό οι γονείς και οι ενήλικοι γενικότερα, να κρατούν τις διόδους επικοινωνίας ανοιχτές με τα παιδιά, να τους δείχνουν εμπιστοσύνη και να τους παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον για να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να ακούν περισσότερο χωρίς να κρίνουν έχοντας την εικόνα του παντογνώστη, να αποδέχονται και να κατανοούν τα παιδιά μπαίνοντας στη θέση τους. Σκεφτείτε πώς θα θέλατε να αντιδρούν οι κοντινοί σας άνθρωποι όταν εκφράζετε εσείς τα δικά σας συναισθήματα και τις δικές σας ανησυχίες. Όλοι μας έχουμε ανάγκη την κατανόηση και την αποδοχή, και τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
