Όποιος έχει περάσει από το ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης και αξιολόγησης, σίγουρα έχει να θυμάται τις αγωνιώδεις προσπάθειες να συγκρατήσει στο μυαλό του την κάθε λέξη ενός κειμένου – γιατί αν έχανε έστω και μία, δεν θα μπορούσε να θυμηθεί τίποτα από τα παρακάτω. Φυσικά υπήρχαν (και υπάρχουν) οι περιπτώσεις όπου τα παιδιά αποστήθιζαν ακόμα και τα σημεία στίξεις και την αρίθμηση των σελίδων.
Τι είναι όμως η αποστήθιση;
Η αποστήθιση αναφέρεται στην τεχνική μάθησης, η οποία ως στόχο έχει τη μηχανική απομνημόνευση της εκπαιδευτικής ύλης, αντί της κριτικής κατανόησης και επεξεργασίας των εννοιών, έτσι ώστε να αποθηκευτούν πληροφορίες στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Εξ ορισμού επομένως, η μηχανική μάθηση αποκλείει την κατανόηση και λειτουργεί αναποτελεσματικά στην εκμάθηση ενός θέματος σε βάθος και σε ανώτερο επίπεδο.
Σε ποιες χώρες εφαρμόζεται;
Αυτή η μέθοδος μάθησης έχει απορριφθεί από πολλά κράτη και μόνο σε ελάχιστα εφαρμόζεται ακόμα. Χώρες που εφαρμόζουν αυτό τον τρόπο μάθησης είναι η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν, η Τουρκία, η Μαλαισία και μεταξύ όλων αυτών και η Ελλάδα.
Οι έρευνες συγκλονίζουν
Ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αποστήθιση και η μηχανική μάθηση συμβάλλει στην έλλειψη προόδου στον τομέα των επιστημών και της έρευνας. Αυτή η έλλειψη προόδου έχει τεράστιες προεκτάσεις τόσο στην οικονομική, όσο και στην πολιτιστική ανάπτυξη της Ελλάδας. Στατιστικά στοιχεία φέρνουν την Ελλάδα τελευταία στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών για τις επιδόσεις της στην καινοτομία. Έλληνες καθηγητές και πανεπιστημιακοί σχολιάζουν ότι η παπαγαλία που εφαρμόζεται στο ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης, καταστρέφει κυριολεκτικά τα παιδιά αφαιρώντας κάθε δημιουργική και απελευθερωμένη σκέψη. Δεν τους επιτρέπει να σκεφτούν, να συνδυάσουν πληροφορίες και να τις επεξεργαστούν με κριτική ικανότητα. Τα παιδιά απλά αποθηκεύουν και αναπαράγουν πληροφορίες μηχανικά λειτουργώντας περισσότερο σαν καλοκουρδισμένες μηχανές αποστήθισης, παρά ως σκεπτόμενα άτομα.
Αποστήθιση vs Ενεργητική μάθηση
Σε πολλές περιπτώσεις η αποστήθιση και η παπαγαλία είναι απαραίτητες διαδικασίες μάθησης για την απομνημόνευση πληροφοριών. Για παράδειγμα, όταν θέλουμε να συγκρατήσουμε νούμερα τηλεφώνου ή άλλα αριθμητικά δεδομένα (π.χ. αριθμός ταυτότητας, ΑΦΜ), η αποστήθιση μπορεί να είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος απομνημόνευσης. Παρομοίως, όταν τα παιδιά διδάσκονται το αλφάβητο, την προπαίδεια, τους περιοδικούς πίνακες, ή επιστημονικούς τύπους, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν μεθόδους μηχανικής μάθησης.
Παρόλα αυτά, στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες τονίζεται η σημασία της βαθιάς κατανόησης των πληροφοριών και όχι η αποστήθιση.
Η ενεργητική μάθηση, σε πολλές χώρες του κόσμου θεωρείται ως ο καταλληλότερος τρόπος απόκτησης γνώσεων και ανάπτυξης σημαντικών δεξιοτήτων, γιατί έτσι καλλιεργείται στα παιδιά μια θετική στάση απέναντι στη μάθηση.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι, οι ευκαιρίες για μάθηση αξιοποιούνται πλήρως μέσα από το αυθόρμητο παιχνίδι, από την έρευνα και την παρατήρηση, από γεγονότα και εμπειρίες ζωής, από τη συζήτηση και την αλληλεπίδραση μαθητών και δασκάλων.
Τα παιδιά μαθαίνουν αποτελεσματικότερα μέσα από την πράξη, τη σκέψη, τη διερεύνηση, την ποιοτική αλληλεπίδραση και μέσα από τις σχέσεις τους με άλλους. Όλα αυτά σε συνδυασμό, καλλιεργούν και αναπτύσσουν τις μοναδικές ικανότητες του κάθε παιδιού. Ένα περιβάλλον που προσφέρει ερεθίσματα και προκαλεί τη σκέψη του παιδιού στο να αμφισβητήσει, να ερευνήσει, να μάθει από προηγούμενες εμπειρίες, να εκφράσει τις δικές του ιδέες, σκέψεις και απορίες, είναι το ιδανικό περιβάλλον για να επιτευχθεί και να καλλιεργηθεί η μάθηση σε βάθος.
Σύμφωνα με έρευνες η ενεργητική μάθηση:
-
Επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, να μάθουν από τις εμπειρίες τους, και να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες μέσα από την έρευνα και τα δικά τους ενδιαφέροντα.
-
Τονώνει την αυτοπεποίθηση των παιδιών γιατί νιώθουν σιγουριά για τη γνώση που έχουν αποκτήσει.
-
Τα παιδιά μέσο της αλληλεπίδρασης μαθαίνουν να χειρίζονται και να λύνουν προβλήματα, να βελτιώνουν τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους, να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της μάθησης, να εκφράζουν τη γνώμη τους και να σέβονται παράλληλα τη γνώμη των άλλων.
-
Δημιουργεί ικανότερους πολίτες γιατί μπορούν να αντιληφθούν με διαφορετικούς τρόπους τον κόσμο και να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων.
Ο ρόλος των γονιών σύμφωνα με τους ειδικούς:
-
Ενθαρρύνετε και βοηθήστε το παιδί να περιγράψει με δικά του λόγια αυτά που διάβασε ή αυτά που άκουσε από το δάσκαλο.
-
Ενθαρρύνετε τη συζήτηση πάνω στο θέμα που μελετάει το παιδί.
-
Προσπαθήστε να βοηθήσετε το παιδί να συνδέσει τη νέα γνώση με προηγούμενες, ή με δικές του εμπειρίες.
-
Ζητήστε του να σας δώσει παραδείγματα για αυτό που έμαθε.
-
Συνδέστε τις πληροφορίες με άλλα σχετικά θέματα (με τον καιρό το παιδί θα μάθει να συνδέει τη νέα γνώση με παρόμοια θέματα).
-
Συζητήστε για διαφορετικές ή αντίθετες απόψεις που μπορεί να υπάρχουν πάνω στο θέμα που μελετάει το παιδί.
-
Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει τη προσωπική του γνώμη, τις σκέψεις και τις απορίες του δίνοντας σας επιχειρήματα.
-
Ακούστε τη γνώμη του παιδιού και σεβαστείτε την ακόμα και αν είναι αντίθετη από τη δική σας.
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
