Εύκολη ερώτηση, θα μπορούσε να πει κάποιος. Ένα καινούριο παιχνίδι, ένα παγωτό ή μια βόλτα στις κούνιες, μπορούν πολύ εύκολα και άμεσα να κάνουν ένα παιδί να χαμογελάσει και να του προσφέρουν χαρά. Αν και αυτό είναι μια πραγματικότητα, είναι τα παραπάνω πράγματα αυτά που θα κρατήσουν ένα παιδί ευτυχισμένο και θα το μετατρέψουν σε έναν ευτυχή ενήλικα στο μέλλον;
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν πολύ λίγες έρευνες που μελετούν τα θετικά συναισθήματα των ανθρώπων όπως την ευτυχία. Οι περισσότερες μελέτες στο παρελθόν, είχαν ασχοληθεί με τα αρνητικά συναισθήματα και με τον τρόπο που αυτά μπορούν να αποφευχθούν, και όχι τόσο με το πώς μπορεί να επιτευχθεί η ευτυχία των ανθρώπων. Τελευταία όμως όλο και περισσότεροι επιστημονικοί κλάδοι και έρευνες έχουν επικεντρωθεί στο τι προκαλεί θετικά συναισθήματα.
Τι δείχνουν οι έρευνες για την ευτυχία;
Μια πολύ πρόσφατη έρευνα που μελέτησε την παιδική ευημερία και παρουσιάστηκε στο Γραφείο Ερευνών της UNICEF, διαπίστωσε ότι αν και η Ελλάδα καταλαμβάνει την 25η θέση στο συγκεντρωτικό πίνακα κατάταξης της παιδικής ευημερίας και την 23η θέση στη σχετική παιδική φτώχεια (από 29 χώρες), σκαρφαλώνει στην 5η θέση στο συγκεντρωτικό πίνακα Ικανοποίησης. Όταν ζητήθηκε από τα Ελληνόπουλα να βαθμολογήσουν την ικανοποίηση από την ποιότητα ζωής τους από το 1 μέχρι το 10, το 90% των παιδιών την βαθμολόγησαν από 6 και πάνω.
Τα ευρήματα αυτά έκαναν εύλογα τους Γερμανούς να αναρωτηθούν σε γερμανικές εφημερίδες, “Γιατί τα Ελληνόπουλα είναι πιο ευτυχισμένα από τα πλούσια παιδιά μας;”. Παρόλο που στη Γερμανία η συμπεριφορά των παιδιών φαίνεται να είναι υποδειγματική, έχουν τις καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο και πλέον η βία και οι ξυλοδαρμοί βρίσκονται να είναι κάτω από το μέσο όρο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, τα παιδιά των Γερμανών που φαινομενικά μοιάζουν να έχουν τα πάντα, είναι λυπημένα σε σχέση με τα παιδιά των Ελλήνων. Το ερώτημα είναι γιατί;
Ένα σημαντικό εύρημα των τελευταίων ετών είναι ότι τα πλούτη δεν κάνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Αν και αυτό που παρατηρείται είναι ότι όσοι ζουν σε εξαιρετικά υποβαθμισμένες συνθήκες νιώθουν δυστυχισμένοι, όταν το εισόδημα υπερβαίνει το όριο της φτώχειας η περαιτέρω αύξηση του πλούτου, δεν οδηγεί σε αντίστοιχη αύξηση της ευτυχίας.
Σε αντίθεση με τον πλούτο που δεν φέρνει ευτυχία, ένας παράγοντας που έχει βρεθεί να συνδέεται άμεσα με αυτήν και να της δίνει διάρκεια στο χρόνο, είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό το εύρημα έρχεται να συμπληρώσει τη θεωρία του John Bowlby, ο οποίος τόνισε ότι η σχέση γονιού-παιδιού έχει τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού, στην άποψή του για τον κόσμο και αποτελεί το σημείο εκκίνησης για την ευτυχία. Τα παιδιά που διαμορφώνουν από νωρίς μια καλή σχέση με τους γονείς τους, τείνουν να αναπτύσσουν πιο καλές και θετικές σχέσεις με τους φίλους, με τους ερωτικούς συντρόφους και με τα δικά τους τα παιδιά στο μέλλον.
Ενώ οι έρευνες δείχνουν ότι οι σχέσεις είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ευτυχία των παιδιών, ένα άλλο σημαντικό συστατικό που έχει βρεθεί να κάνει ένα παιδί ευτυχισμένο, είναι όταν νιώθει ότι είναι “καλό σε κάτι”, και όταν οι γονείς και άλλα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους αναγνωρίζουν και εκτιμούν αυτές τις δεξιότητες του παιδιού. Ωστόσο τα παιδιά δεν θα πρέπει να εγκλωβίζονται στην ικανοποίηση στόχων που νιώθουν ότι η ευτυχία τους έχει άμεση εξάρτηση από την απόκτησή τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί που απολαμβάνει να παίζει ποδόσφαιρο για το παιχνίδι, είναι πιο πιθανό να νιώθει ευτυχισμένο από την εμπειρία του παιχνιδιού, παρά από ένα παιδί που νιώθει ευτυχισμένο μόνο όταν κερδίζει.
Μέχρι στιγμής αναφέραμε τις έρευνες που έχουν εξετάσει το πώς τα γεγονότα της ζωής και οι συνθήκες συμβάλλουν στην ευτυχία. Ένα ακόμα πολύ σημαντικό εύρημα όμως είναι ότι σε ένα μεγάλο βαθμό η ευτυχία καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι αδέλφια που μεγάλωσαν σε διαφορετικές οικογένειες, παρουσιάζουν εντυπωσιακές ομοιότητες στο επίπεδο ευτυχίας, ενώ παιδιά που μεγάλωσαν στις ίδιες οικογένειες χωρίς να έχουν κοινό γενετικό υλικό, δεν παρουσίαζαν τις ίδιες ομοιότητες.
Αυτά τα ευρήματα μπορεί να οφείλονται εν μέρει στη σχέση της προσωπικότητας – που ως ένα βαθμό επηρεάζεται από την κληρονομικότητα, και την ευτυχία. Έρευνες δείχνουν ότι οι εξωστρεφείς άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι από τους εσωστρεφείς και τις νευρωτικές προσωπικότητες που έχουν τάση προς τον αρνητισμό. Έρευνα επίσης έχει δείξει ότι περιοχές του εγκεφάλου σχετίζονται με το συναίσθημα και εντοπίζονται από πολύ νωρίς στη ζωή του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, οι εγκέφαλοι των ανθρώπων που είναι πιο ενεργοί στην αριστερή μετωπιαία περιοχή, τους κάνουν να είναι πιο θετικοί, πιο εξωστρεφείς και να χαμογελούν περισσότερο.
Μπορούμε να καταλήξουμε από τα παραπάνω ευρήματα ότι η ευτυχία του παιδιού προκαθορίζεται από την αρχή της ζωής του; Η απάντηση σύμφωνα με τις έρευνες, φαίνεται να είναι πως όχι. Την ευτυχία του παιδιού θα την καθορίσουν πολύ περισσότερα πράγματα. Σε μακροπρόθεσμη βάση, τα βασικά συστατικά της ευτυχίας κατά την παιδική ηλικία, είναι τα ίδια με αυτά που θα τα βοηθήσουν να γίνουν ευτυχισμένοι ενήλικες στο μέλλον.
Η ασφαλής σχέση του παιδιού με τους γονείς, θα του δώσει τη βάση για να εξερευνήσει τον κόσμο με σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Η αγάπη και η αποδοχή που θα πάρει το παιδί από το οικογενειακό και το κοινωνικό του περιβάλλον θα του δώσει την ώθηση για να ανοίξει τα φτερά του. Η θετική προσέγγιση των γονιών και η αισιοδοξία για το μέλλον θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν την πολυπόθητη ευτυχία. Τι κάνει επομένως τα παιδιά ευτυχισμένα; Τα απλά πράγματα που δεν εξαργυρώνονται με χρήματα και πλούτη!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
