Ο σεβασμός είναι το θετικό συναίσθημα της αυτοεκτίμησης που έχει το άτομο για τον εαυτό του, ή η εκτίμηση που δείχνει ένα άτομο για ένα άλλο πρόσωπο. Ο καθηγητής Jonathan Haidt τόνισε τη σημασία του σεβασμού λέγοντας πως είναι μία από τις πιο σημαντικές θεμελιώδεις ηθικές αξίες.
Ο σεβασμός δίνεται και λαμβάνεται. Περιμένουμε από τους άλλους να μας σέβονται ως αντάλλαγμα για το σεβασμό που δείχνουμε εμείς. Ο σεβασμός όμως έχει μια ιδιαιτερότητα, κερδίζεται. Δεν μπορεί να μετρηθεί ως ποσότητα, δεν μπορεί να αγοραστεί, ούτε μπορείς να τον διαπραγματευτείς. Αν και χτίζεται με την πάροδο του χρόνου, εύκολα μπορεί να χαθεί σε μια στιγμή στις ανθρώπινες σχέσεις. Όσο και αν επιθυμούμε το σεβασμό ή όσο και αν παρακαλέσουμε για αυτόν, μόνο οι άλλοι μπορούν να μας τον παραχωρήσουν ως αποτέλεσμα της δικής μας συμπεριφοράς.
Πολλοί είναι οι γονείς που παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους δεν τους σέβονται. Όταν οι γονείς νιώθουν να χάνουν το σεβασμό των παιδιών τους, ταυτόχρονα νιώθουν να χάνουν και τη θετική επιρροή που μπορούν να ασκήσουν επάνω τους.
Γιατί όμως ένα παιδί να μη θέλει να σεβαστεί τους γονείς τους;
Τα παιδιά ακούν συνέχεια από τους γονείς τους ότι θα πρέπει να μάθουν να σέβονται. Να σέβονται τους μεγαλύτερους, να σέβονται τους δασκάλους, να σέβονται τους συγγενείς τους και ούτω καθεξής. Καλά όλα αυτά και σύμφωνοι, όμως είναι άλλο πράγμα να ζητάνε από το παιδί να είναι ευγενικό με τους άλλους (κάτι που επιβάλλεται), και άλλο να ζητάνε να σέβεται (κάτι που κερδίζεται).
O σεβασμός δεν είναι κάτι που μπορείς να το επιβάλεις σε κάποιον. Για παράδειγμα, αν η μαμά πει στο παιδί με αυστηρή φωνή “Κάτσε να διαβάσεις, αλλιώς δεν έχει τηλεόραση” και το παιδί υπακούσει, αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί σέβεται απαραίτητα τη γνώμη της μητέρας του. Ο φόβος και η επιβολή, δεν έχουν να κάνουν με το σεβασμό. Αν οι γονείς θέλουν να φτιάξουν μια καλή σχέση με το παιδί τους και θέλουν να τους δείχνει σεβασμό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να σέβονται οι ίδιοι το παιδί τους. Ο σεβασμός σε κάθε ανθρώπινη σχέση κερδίζεται και από τις δύο πλευρές.
Οι γονείς αρκετά συχνά και άθελά τους, δεν δείχνουν σεβασμό στα παιδιά και κατά συνέπεια, τα παιδιά όχι μόνο δεν σέβονται τους γονείς τους, αλλά ούτε τους άλλους και ούτε τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι γονείς δεν αγαπούν τα παιδιά τους ή ότι είναι κακοί γονείς. Απλά οι γονείς δεν δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και αυτό είναι που οδηγεί σε έλλειψη σεβασμού. Τα παιδιά που δεν σέβονται τον εαυτό τους είναι πιο πιθανό να επιδεικνύουν αρνητικές συμπεριφορές όπως κάπνισμα, χρήση αλκοόλ, ή να φέρονται αρνητικά στους άλλους.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Η διδασκαλία του σεβασμού είναι μια από τις πιο σημαντικές ευθύνες των γονιών. Δεν λέγεται τυχαία πως ο σεβασμός ξεκινάει από το σπίτι. Ο καλύτερος τρόπος για να διδάξεις σε ένα παιδί το σεβασμό, είναι να δείχνεις εσύ ο ίδιος σεβασμό, όχι μόνο στους μεγαλύτερους, αλλά και στα παιδιά.
Μια από τις πιο βασικές προϋποθέσεις για να διδάξουν και να κερδίσουν οι γονείς το σεβασμό, είναι να ακούν τα παιδιά τους. Ο τρόπος που επικοινωνούν οι γονείς με τα παιδιά είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας που θα καθορίσει τη σχέση τους. Οι γονείς θα πρέπει να δίνουν προσοχή στα παιδιά τους την ώρα που μιλάνε διατηρώντας τη βλεμματική επαφή και το ειλικρινές ενδιαφέρον τους. Θα πρέπει να δείχνουν έμπρακτα ότι τα παιδιά είναι σημαντικά για αυτούς και αξίζουν τόσο την προσοχή τους όσο και το χρόνο τους. Όταν οι γονείς δείχνουν ότι σέβονται τη γνώμη του, τότε τα παιδιά θα κάνουν το ίδιο στους γονείς και τους άλλους.
Όταν οι γονείς κάνουν κάποιο λάθος, θα πρέπει να έχουν τη δύναμη και το θάρρος να το παραδεχτούν και να ζητήσουν συγνώμη. Μπορεί οι γονείς να φοβούνται ότι μια τέτοια παραδοχή θα τους κάνει να χάσουν κάτι από την θετική τους εικόνα, στην πραγματικότητα όμως αυτό που θα διδάξουν στο παιδί είναι ότι όλοι κάνουν λάθη, και όταν τα κάνουν πρέπει να τα παραδέχονται και να ζητάνε συγνώμη.
Αν το παιδί κάνει κάποιο λάθος ή αποτύχει σε κάτι, οι γονείς δεν θα πρέπει να το προσβάλλουν, να το ντροπιάσουν ή να το κρίνουν. Τα παιδιά έχουν ανάγκη την αναγνώριση των γονιών τους για αυτά που καταφέρνουν, καθώς επίσης και την αποδοχή των γονιών τους για αυτό που πραγματικά είναι. Για να αλλάξει το παιδί μια συμπεριφορά, οι γονείς θα πρέπει να επικεντρώνονται στα θετικά του παιδιού έτσι ώστε να τα ενισχύσουν. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν αξία ως άνθρωποι. Για να σεβαστεί ένα παιδί τους άλλους, πάνω από όλα πρέπει να σέβεται τον ίδιο του τον εαυτό.
Η εμπιστοσύνη που δείχνουν οι γονείς στα παιδιά και η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας, είναι επίσης βασικά συστατικά για να καλλιεργηθεί ο σεβασμός. Οι γονείς θα πρέπει να αναζητούν καταστάσεις όπου το παιδί μπορεί να λειτουργήσει με υπευθυνότητα και σεβασμό. Όταν οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά, αναπτύσσεται ανάμεσά τους μια σχέση εκτίμησης και σεβασμού.
Ο σεβασμός προς τα παιδιά δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να υπάρχουν όρια και κανόνες στη συμπεριφορά τους. Αν για παράδειγμα το παιδί παραβιάσει το σεβασμό που έχετε δείξει, θα πρέπει με έναν τρόπο να το βοηθήσετε να δει ότι ο σεβασμός συνδέεται άμεσα με την εμπιστοσύνη που του δείχνετε. Ο σεβασμός έρχεται μαζί με την ευθύνη. Τα παιδιά όπως και οι μεγάλοι θα πρέπει να αντιληφθούν ότι ο σεβασμός κερδίζεται και δεν μπορούν να τον καταχρώνται.
Τέλος, τα παιδιά έχουν ανάγκη την έμπρακτη αγάπη των γονιών τους για να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Μπορεί οι γονείς να θεωρούν την αγάπη τους δεδομένη, όμως τα παιδιά έχουν ανάγκη από το χάδι, το φιλί, την αγκαλιά. Οι γονείς δεν θα πρέπει να φοβούνται να εκφράσουν την αγάπη τους.
Καμία σχέση δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν υπάρχει ο σεβασμός μεταξύ των μελών της. Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι είναι ο καθρέφτης των παιδιών τους και έχουν τεράστια επιρροή επάνω τους. Για να μπορέσουν τα παιδιά να δείξουν σεβασμό τόσο στους άλλους, όσο και στον εαυτό τους, οι γονείς πρέπει να δείχνουν και να διατηρούν το σεβασμό στη σχέση τους!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
