Η εφηβεία αναφέρεται στη διαδικασία των σωματικών αλλαγών μέσα από τις οποίες το σώμα ενός παιδιού ωριμάζει σε ένα ενήλικο σώμα ικανό για σεξουαλική αναπαραγωγή, και μπορεί να θεωρηθεί ως το μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Η εφηβεία ξεκινά με ορμονικές αλλαγές οι οποίες μετασχηματίζουν τα οστά, το δέρμα, τα μαλλιά, το στήθος και τα γεννητικά όργανα. Παρατηρείται σημαντική αύξηση του ύψους ή και του βάρους η οποία επιταχύνεται κατά το πρώτο εξάμηνο της εφηβείας και ολοκληρώνεται όταν το παιδί έχει αναπτύξει ένα ενήλικο σώμα. Το σημαντικό ορόσημο της εφηβείας για τους άνδρες είναι η πρώτη εκσπερμάτωση, η οποία εμφανίζεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 13. Για τις γυναίκες, είναι η έναρξη της έμμηνου ρύσεως, η οποία εμφανίζεται κατά μέσο όρο μεταξύ των ηλικιών 12 και 13.
Η ηλικία κατά την οποία ξεκινά η εφηβεία ποικίλλει μεταξύ των ατόμων. Συνήθως, ξεκινά μεταξύ 10 και 13 ετών αν και επηρεάζεται τόσο από γενετικούς παράγοντες όσο και από περιβαλλοντικούς. Ωστόσο, οι σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στην εφηβεία μπορεί να αρχίσουν νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της προεφηβείας (ηλικίες 9-12).
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από την ταχεία γνωστική ανάπτυξη του ατόμου. Ο Piaget περιγράφει την εφηβεία ως το στάδιο της ζωής στο οποίο οι σκέψεις του ατόμου αρχίζουν να παίρνουν πιο αφηρημένη μορφή και να μειώνεται η εγωκεντρική σκέψη. Αυτό επιτρέπει στο άτομο να σκέπτεται και να συλλογίζεται με μια ευρύτερη προοπτική. Οι σκέψεις, οι ιδέες και οι έννοιες που αναπτύσσονται σε αυτήν την περίοδο της ζωής επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον του ατόμου, και παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας.
Η εφηβεία μπορεί να είναι μια περίοδος αποπροσανατολισμού και ανακάλυψης. Μερικές φορές οι έφηβοι μπορούν να πειραματίζονται με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ ή τη σεξουαλικότητα. Η μεταβατική περίοδος μπορεί να φέρει θέματα ανεξαρτησίας και αναζήτησης-διαμόρφωσης ταυτότητας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ομάδες συνομηλίκων, οι παρέες, οι φίλοι και η εξωτερική εμφάνιση έχουν την τάση να αυξάνουν σε σημασία. Ο έφηβος θέλει να αισθάνεται σημαντικός στους συνομηλίκους του και να έχει κοινωνική αποδοχή. Αφιερώνει χρόνο και προσπαθεί για την εμφάνισή του καθώς παρατηρεί το σώμα του αλλάζει. Σε αντίθεση με τα παιδιά, οι έφηβοι θέλουν να δείχνουν ευπαρουσίαστοι.
Η εφηβεία σηματοδοτεί μια γρήγορη αλλαγή στο ρόλο του καθενός μέσα στην οικογένεια. Τα μικρά παιδιά έχουν την τάση να προσπαθούν να επιβληθούν, αλλά δεν είναι σε θέση να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στις αποφάσεις της οικογένειας και αυτό μέχρι την πρώιμη εφηβεία όπου οι έφηβοι αντιμετωπίζονται ολοένα και περισσότερο από τους γονείς τους ως ίσοι. Όταν τα παιδιά βρίσκονται στην εφηβεία, υπάρχει μια σημαντική αύξηση στις συγκρούσεις μεταξύ γονέα-παιδιού. Οι λόγοι των συγκρούσεων αφορούν κυρίως ζητήματα ελέγχου, όπως η απαγόρευση της εξόδου, το ντύσιμο, και το δικαίωμα του εφήβου στην ιδιωτική ζωή. Όλα τα παραπάνω, προηγουμένως ήταν θέματα στα οποία οι γονείς είχαν την πλήρη εξουσία αλλά τώρα τα πράγματα αρχίζουν και αλλάζουν. Οι διαφωνίες μπορεί να αφορούν επίσης τις φιλίες και τις νέες επιρροές του εφήβου που μπορεί να είναι σε αντίθεση με τις αξίες των γονέων. Παρά το γεγονός ότι οι συγκρούσεις μεταξύ των παιδιών και των γονέων αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όσον αφορά τα σημαντικά ζητήματα στη ζωή, οι περισσότεροι έφηβοι μοιράζονται τις ίδιες στάσεις και αξίες όπως οι γονείς τους.
Η εφηβεία θεωρείται συχνά από τους γονείς ως μια πολύ δύσκολη περίοδος για τους ίδιους, για τους εφήβους όμως, είναι μια ιδιαίτερα γοητευτική περίοδος στην οποία θα γνωρίσουν φίλους που ίσως θα κρατήσουν για πάντα, θα νιώσουν πρωτόγνωρα συναισθήματα, θα ερωτευτούν δυνατά και θα πληγωθούν ίσως για πρώτη φορά, θα διαμορφώσουν τις προσωπικότητές τους και θα κάνουν τα πρώτα όνειρα για το μέλλον τους. Αξίζει λοιπόν να βρισκόμαστε κοντά τους και δίπλα τους, να τους ακούμε και να τους κατανοούμε, να τους καθοδηγούμε και να τους σεβόμαστε, να τους αποδεχόμαστε και να τους εμπνέουμε θετικά!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
